Gerðir kirkjuþings - 2004, Síða 10

Ávarp dóms- og kirkjumálaráðherra Björns Bjarnasonar
Fornir staðir og framtíðin
Þegar ég er hér í annað sinn á kirkjuþingi sem dóms- og kirkjumálaráðherra, vil ég þakka
gott samstarf við biskup íslands, vígslubiskupa og aðraþjóna kirkjunnar á liðnu ári.
Sérstaklega er mér minnisstæð för okkar Rutar heim að Hólum síðsumars, þar sem við
tókum þátt í Hólahátíð.
Ég vil þakka góðar móttökur á Hólum en það var ánægjulegt að kynnast því, hve mikill
hugur er í vígslubiskupi, rektor og öðrum á staðnum að efla þar andlegt og veraldlegt
starf. Auðunnarstofa og nú Guðbrandsstofnun sýna, hvemig hinn forni grunnur er nýttur
til að efla framtíðarstarf á Hólum.
Þá er ekki nokkur vafi á því, að hin mikla fomleifarannsókn á Hólum og við Kolkuós
mun styrkja mikilvægi staðarins enn frekar í huga okkar Islendinga og bera gildi hans
langt út fyrir landsteinana, því að þama er alþjóðlegur hópur vísindamanna að störfum
við víðtækar rannsóknir, sem vafalaust munu auka þekkingu okkar og varpa nýju ljósi á
margt.
Víða á kirkjulegum sögustöðum er nú unnið að fomleifarannsóknum fyrir tilstyrk
Kristnihátíðarsjóðs, sem alþingi stofnaði í tilefhi af 1000 ára afmæli kristnitökunnar.
Hvarvetna þar sem vísindamenn ber niður við rannsóknir sínar finnst eitthvað, sem varpar
ljósi á fortíðina og ætti að ýta undir ræktarsemi við hinn kristna menningararf okkar.
Ekki er síður mikilvægt, að búa þannig að sögufrægum stöðum í samtíðinni, að þeim sé
sýnd sú virðing sem ber. Mikið hefur áunnist í því efni síðustu áratugi. Er í því efni
nærtækt að nefna Viðey, sem gengið hefur í endurnýjun lífdaga, endurreisnina í
Reykholti í Borgarfirði og menningarsetrið, sem nú er starfrækt á Skriðuklaustri í nafhi
Gunnars Gunnarssonar skálds. Endurreisn þessara staða er ekki aðeins til þess fallin að
gera þeim sjálfum til hæfis heldur kallar hún einnig á margvíslegt menningarstarf og
sköpun á mörgum nýjum sviðum.
Reynslan af þessu er góð úr Skálholti, þar sem þess var minnst á liðnu sumri, að 30 ár
voru liðin frá því að saga sumartónleika í Skálholti hófst undir listrænni stjóm Helgu
Ingólfsdóttur, semballeikara. Fróðlegt þótti mér erindi hennar þar í sumar, þegar hún rakti
sögu tónleikanna og hvernig þeim hefur jafnt og þétt vaxið ásmegin í góðu samstarfi
listamanna og forráðamanna kirkjunnar bæði á staðnum og í biskupsstofu.
Endurreisn og ræktarsemi við einstaka staði byggist að sjálfsögðu á því, að eignarhald
þeirra sé ljóst og hver fer þar með staðarforystu.
Eignarréttarstaða - samningaviðræður.
Frá því að við hittumst hér á kirkjuþingi síðast hefur lítið miðað í átt að niðurstöðu í
samningaviðræðum um eignarréttarstöðu kirkjujarða og prestssetra. Nokkrar umræður
hafa verið um þetta mál nú í aðdraganda kirkjuþings og af því tilefni vil ég fara nokkrum
orðum um stöðu þess frá mínum sjónarhóli.
í samningi ríkis og kirkju frá því í janúar 1997 um kirkjujarðir og aðrar kirkjueignir en
prestssetrin segir, að kirkjujarðir og aðrar kirkjueignir sem þeim fylgja, að frátöldum
8