Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1993, Blaðsíða 169

Sérkenni kristindómsins
V. BOÐUN KRISTINDÓMSINS
Þegar hér skal rætt um það, hvers beri helst að gæta, að dómi
reynslunnar, til þess að þau sérkenni, sem að framan er lýst, njóti sín sem
best í kristindómsboðun nútímans, þá mun ég aðallega snúa mér að
kristindómsboðun meðal kristinna þjóða, með því að sú hlið málsins er
einkum vakandi fyrir oss á landi hér, og snertir því meir tilgang þessarar
ritgerðar, en þó mun að því loknu verða vikið mjög stuttlega að
kristindómsboðun meðal ókristinnna þjóða.
1. Kristindómsboðun meðal kristinna þjóða
Það leiðir af því, sem sagt hefur verið um sérkenni kristindómsins,
hvernig þau birtast í kristindómnum sem þekkingu, samlífi við Guð og
verkandi siðgæðiskrafti, að sú kristindómsboðun, sem gæta skal þessara
sérkenna, verður að miða að því að efla þetta þrennt: þekkingaratriði
kristindómsins, hið innra trúarlíf og hið siðgóða ytra líf mannanna. Og
allt þetta verður að fara saman, svo að engu sé gleymt og ekkert of
einhliða boðað, heldur styðji hvað annað, eins og eðlileg og samræm
heild. Reynslan hefur sýnt, að þar sem einhliða áhersla hefur verið lögð á
eitthvert þessara atriða, þar hefur trúarlífið lent út í öfgar til þeirrar
hliðar. Nægir að benda á því til stuðnings, hvernig í austurkirkjunni
hefur verið lögð einhliða áhersla á helgisiðina og hið innra líf, til tjóns
fyrir þekkingar- og framkvæmdahliðarnar, hvernig rómverska kirkjan
hefur oftlega lagt mestan þunga á réttlæti verkanna, en boðun
fagnaðarerindisins og innilegt trúarlíf hefur orðið seinna í lestinni, og
hvernig lútherski rétttrúnaðurinn sneri sér mest að framsetningu hinnar
réttu kenningar, en trúarhiti og siðgæðisáhrif dofnuðu fyrir þær sakir.
Þessi dæmi hinna stóru kirkjudeilda má vitanlega ekki skilja svo, að ekki
hafi verið margar undantekningar frá þeim í lífi einstakra meðlima
þeirra, en heildarmyndin er þessi, og hefur alls staðar leitt til tjóns á þeim
sviðum, sem vanrækt hafa verið. Nákvæmari dæmi um hið sama, sem
sýna þessa einhliða áherslu og skaðsemi hennar mjög ljóslega, má finna
meðal ýmissa sér-flokka eða stefna, eins og ýmissa mýstískra flokka, er
hafa eingöngu byggt á hinu „innra lífi”, skynsemistrúaröldunnar um næst-
síðustu aldamót, er kristindómsboðunin snerist upp í alls konar fróð-
leikstal, og sumra þeirra af nýrri guðfræðistefnu, er hafa viljað snúa
kristindómnum upp í eintóman siðalærdóm. Það er óþarfi að rekja það
lengra, hverjum þeim, sem hefur gert sér Ijóst, að kristindómurinn hefur
þrjár hliðar, þær sem um hefur verið rætt, hlýtur að skiljast, að enga
þeirra má draga fram á kostnað annarrar. Þar verður að vera fullkomið
jafnvægi.
167