Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2015, Blaðsíða 8

7
Eyþórsson aðferð Arnaldar indriðasonar við að halda kyni aðalpersónunn-
ar leyndu í skáldsögunni Einvíginu. Marion Briem er aðalpersóna þessarar
sögu – í sumum öðrum glæpasögum Arnaldar birtist Marion oftast sem
aukapersóna. Í greininni sýna þau hvernig notkun ýmissa nafnliða sem lýsa
persónunni og lýsingar á líkamshlutum persónunnar gera Arnaldi kleift
að forðast kyngreinandi orð, auk þess að endurtaka nafn hennar. Einnig
benda þau á að kynóvissan hafi áhrif á frásögnina þar sem í henni megi
greina tilhneigingu til að beina athygli lesandans að umhverfi persónunnar
og einstökum atriðum í því frekar en henni sjálfri.
Síðasta hefti Ritsins var helgað „stöðu fræðanna“ en í því birtust sex
greinar höfunda sem allir hafa nýlokið doktorsprófi við Hugvísindasvið
Háskóla Íslands. Höfundarnir unnu greinarnar upp úr ákveðnum hlutum
doktorsritgerða sinna. Það má segja að tvær vettvangsgreinar þessa heftis
beinist sömuleiðis að stöðu fræðanna í íslenskum hugvísindum. Gunnar
Þorri Pétursson fjallar um íslenska bókmenntafræði og heldur því fram að
nútímabókmenntfræði beri „dauðann í sér“ í þeim skilningi að hún snúist
gegn bókmenntunum sjálfum. Hún hafi leitt til fræðiiðkunar sem hampar
ekki bókmenntum sérstaklega og sé andhúmanísk. Sú afstaða til fræðanna
sem þetta ástand feli í sér geri þar að auki alla gagnrýni erfiða, þar sem
matsforsendur þeirra séu í uppnámi þegar póststrúktúralískt sjónarhorn er
lagt til grundvallar.
Egill Arnarson fjallar um ritið Inquiring into Contemporary Icelandic
Philosophy í grein sinni um íslenska samtímaheimspeki og setur þessa kynn-
ingu á nokkrum helstu starfandi heimspekingum Háskóla Íslands í sam-
hengi við innlenda og alþjóðlega fræðiumræðu. Hann bendir á að til að
gefa rétta mynd af íslenskri heimspeki þyrfti að vera hægt að setja hana í
víðara hugmyndasögulegt samhengi, en bókin vekur í senn spurningar um
hvernig þróun heimspekinnar sem fræðigreinar hafi verið á Íslandi undan-
farna áratugi og um framlag Íslendinga til greinarinnar.
Greinar Egils og Gunnars Þorra sýna skemmtilega ólíka nálgun á
spurningar um stöðu fræðiiðkunar hér á landi. Gunnar er afar gagnrýninn
– þótt sú gagnrýni hljóti að eiga víðar við en á Íslandi, þar sem í raun er um
alþjóðlega þróun greinarinnar að ræða. Egill er ekki gagnrýninn á greinina
eða þróun hennar í sama skilningi, en spyr áleitinna spurninga um hvernig
hægt sé að gefa rétta eða gagnlega mynd af verkum og áhrifum þeirra ein-
staklinga sem fræðin stunda.
Eyja Margrét Brynjarsdóttir og Jón Ólafsson
HiNN REiKNAði HEiMUR: PENiNGAR OG GiLdi