Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2015, Blaðsíða 204

203
að vera „tilbrigði“, þótt fyrir komi að þau bregðist við hugmyndum kenn-
ara sinna, t.d. koma viðbrögð við umhverfisheimspeki Páls Skúlasonar
tvívegis fyrir í þessum hluta (193–196 og 219). Þannig er ekki ljóst að
neinn eðlismunur sé á öðru og þriðja tímabilinu í sögu íslenskrar sam-
tímaheimspeki, auk þess sem aldursmunur er ekki alltaf skýr milli þessara
„kynslóða“.10
Við að skoða lauslega nýleg og eldri rit um samtímaheimspeki virð-
ist mér sem þessi skipting sé að því leyti óvenjuleg að henni er ekki ætlað
að flokka heimspekingana í mismunandi stefnur eða heimspekiskóla.
Kosturinn við slíka nálgun í íslensku samhengi er til að mynda sá að hann
kemur í veg fyrir að menn séu dregnir í dilka eftir því einu hvort þeir telj-
ast fulltrúar rökgreiningarheimspeki eða meginlandsheimspeki. Malenfant
tekur þá yfirlýstu ritstjórnarákvörðun að horfa framhjá þessari tvískiptingu
og leyfa lesendum þannig að njóta fjölbreytninnar í viðfangsefnum heim-
spekinganna og koma sjálfir auga á þau þrástef sem liggja þvert á aðferða-
fræðilegan mismun milli manna (9). En er öruggt að slíkt veiti erlendum
lesendum besta leiðsögn um íslenska samtímaheimspeki? Þarf ekki einmitt
frekar að túlka hugmyndirnar fyrir þá og setja þær í samhengi hverja við
aðra, hvernig sumar tengjast og aðrar eru andstæðar? Til þess að bókin
veiti kort af íslensku heimspekilandslagi þyrfti að upplýsa lesandann betur
um slík tengsl milli kenninga. Það hefði líka verið spennandi lestur því enn
skortir slíka úttekt um verk íslenskra samtímaheimspekinga.
Raunar viðurkennir Malenfant að helst þyrfti að gefa út annað bindi
til þess að gera grein fyrir hugsun fjölda annarra heimspekinga sem tengj-
ast landinu. Í þessu bindi beinist athyglin öll að heimspekingum sem hafa
verið fastráðnir við Háskóla Íslands síðan heimspekiskor var þar stofnuð
og tengdar stofnanir. Vegna „takmarkaðs rýmis“ hafi hvorki verið hægt
að fjalla um þá sem starfa við Háskólann á Akureyri eða Bifröst né þá
íslensku heimspekinga sem kenna við háskóla erlendis. Enga réttlætingu
er þó að finna fyrir þessu stofnunarmiðaða vali (sem gerir titil bókarinnar
svolítið villandi) en þess ber að geta að ekki er heldur fjallað um alla heim-
spekikennara við HÍ í greinasafninu, einnig án skýringar. Sjálfsagt þyrfti
10 Eigi heiti þessara bókarhluta við hugtakakerfi tónlistarinnar má segja að „tilbrigði“
(e. variations) séu aðeins ákveðin tegund „úrvinnslu“ (e. development) en komi ekki á
eftir henni. Það sem vantar við hvort tveggja úrvinnsluna og tilbrigðin væri aftur á
mótið stefið (e. theme), sem þau eru spunnin við, en það má kynna að loknu forspili
(e. over ture). Gæti hugsast að þetta fjarverandi stef sé fyrirbærið illskilgreinanlega:
„íslensk heimspeki“?
HVERNiG æTTi Að FJALLA UM ÍSLENSKA SAMTÍMAHEiMSPEKi?