Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2015, Side 207

206
inni fjarlægð í tíma og rúmi – sem of algengt sé að menn forðist átök og
leiði jafnvel hjá sér verk hvers annars. Í það minnsta verður maður lítt var
við gagnrýnin viðbrögð við nýlegum ritum.12 Í grein sinni nefnir Hrafn
Ásgeirsson í framhjáhlaupi að vegna smæðar samfélagsins geti sérfræðing-
ur á ákveðnu sviði ekki vænst þess að eiga í samræðu við aðra fræðimenn
á sama sviði (215). Mér hefur raunar stundum virst sem menn óski þess
síður hér á landi að aðrir „ógni“ þeim á þeim vettvangi sem þeir hafi þegar
„helgað sér“. Óskandi væri að sá hugsunarháttur liði undir lok, hafi ekki
þegar dregið úr honum, því varla getur hann talist sérlega gefandi fyrir
umræðuna.
Af stopulum athugasemdum sem þessum verða lesendur einfaldlega
að draga eigin ályktanir. Bókin er öll rituð á ensku og mun einkum samin
með útlendinga í huga, eins og skilja má á áðurnefndum markmiðum
hennar. Mér er þó til efs að af lestri hennar fái þeir glögga mynd af heim-
spekisamfélaginu við HÍ og sögu þess. Þannig fræðumst við lítið um deilur
um mannaráðningar eða hvernig samskiptum hafi verið háttað milli kenn-
ara. Kannski skiptir það heldur engu máli í dag – ekki síst erlenda lesendur
– eða þetta er sama sagan og við allar deildir og í öllum fögum. En bókin
gefur að mínu mati til kynna full mikinn samhljóm milli ólíkra strauma
greinarinnar hér á landi. Kannski er tími til kominn að fjallað verði um
einhverjar af þeim deilum sem hafa ríkt í þessum fræðilega míkrókosmos,
12 Komið er inn á þetta atriði í viðtali við Pál Skúlason og Þorstein Gylfason sem
birtist þegar 20 ár voru frá stofnun heimspekiskorar: „Þann tíma sem þeir Páll
hafa starfað saman í Háskólanum eru engin dæmi þess að þeir hafi skrifast á um
viðfangsefni heimspekinnar. Þorsteinn segist muna eftir einu tilviki þar sem þeir
leiddu saman hesta sína. Það var á fundi Félags áhugamanna um heimspeki og
umræðuefnið var hlutleysi vísindanna. Þorsteinn man ekki betur en þeir hafi í meg-
inatriðum verið sammála. Annars segir hann ástæðuna fyrir því að þeir Páll hafi ekki
efnt til rökræðu sín á milli vera þá að viðfangsefni þeirra eru ólík. Páll bendir á að
stíll þeirra sé ólíkur og sömuleiðis hefðirnar sem þeir styðjast við.“ Í greininni er
einnig komið inn á þá spurningu hvort til sé sérstök íslensk heimspeki. Aftur eru
rökin þess eðlis að varla ætti að vera hægt að tala um neins konar heimspeki: „Það
er stundum sagt að heimspeki eftir daga Forn-Grikkja sé aðeins neðanmálsgrein
við rit Platóns og Aristótelesar, forn-grísku höfuðsnillinganna. Það kann þess vegna
að vera ofmælt að til sé íslensk hefð í heimspeki, svo stutt saga sem er af skipulegri
ástundun heimspeki hérlendis. Það er þó að finna ákveðna samfellu í verkum Páls
Skúlasonar annarsvegar og Þorsteins Gylfasonar hinsvegar sem sennilega er vísir
að íslenskri hefð.“ Ekki er ljóst af þessu hvort samfellan nái til annarra kennara við
heimspekiskor en þetta sérstaka samskiptamynstur gæti talist eitt einkenna íslenskr-
ar heimspeki. (Páll Vilhjálmsson. 1992. „Til hvers heimspeki?“, Morgunblaðið 12.
júlí: 18–19.)
egill aRnaRson