Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1996, Síða 47

Eyjar í jökulhafi - Smjörfjallgarður
3. mynd. Horft út eftir Smjörfjallgarði 3. september 1996. Ljósm. Skarphéðinn G. Þórisson.
að á ísöld hefði meginhluti íslands verið
hulinn jökli. Hann taldi þó að strandfjöll
hefðu víða staðið upp úr ísþekjunni. Sig-
urður Þórarinsson reifaði svipaðar skoðanir
árið 1937, þ.e. að allstór landsvæði hefðu
verið íslaus á síðasta jökulskeiði. Sigurður
taldi jökulhvelið yfir Islandi ekki hafa verið
stærra en svo að aðskilið jökulhvel hefði
legið yfir Vestfjarðakjálkanum. Sigurður
furðaði sig einnig á því að öll kort yfir út-
breiðslu jökla á norðurhveli á ísöld sýni Is-
land alþakið jökli sem látinn sé ná langt út
fyrir ströndina og hann sér ekki hvað menn
hafi stuðst við í því sambandi varðandi Is-
land. Sigurður og Ahlmann höfðu ferðast
mikið um strandhéruð Islands og ályktuðu
að mörg þeirra hefðu (þvert gegn viðtekn-
um skoðunum) verið utan jökulskjaldar á
jökulskeiðum. Þar væri aðeins að finna
ummerki um takmarkaða staðbundna jökla
(Sigurður Þórarinsson 1937). Sænskur
skordýrafræðingur hafði áður skoðað skor-
dýrafánu á suðausturlandi og ráðið af því að
þar hefðu verið íslaus svæði á ísöldinni
(Lindroth 1931).
Trausti Einarsson (1962) og Þorleifur
Einarsson (1968) töldu einnig á árunum eft-
ir 1960 að einhver fjallasvæði hefðu getað
verið íslaus á síðasta jökulskeiði. Féll þetta
einnig að sjónarhorni Steindórs Steindórs-
sonar (1962) og fleiri grasafræðinga sem
fundið höfðu nokkrar staðbundnar tegundir
plantna í fjalllendi Islands og ályktað, að
þær hefðu lifað af einangraðar á jökulskerj-
um á ísöld eða a.m.k. á síðasta jökulskeiði.
Síðar breyttist sjónarhom jarðvísinda-
manna til umfangs jökulkúfsins á síðasta
jökulskeiði. Þorleifur Einarsson fann ísrák-
ir norður í Grímsey og taldi m.a. í ljósi þeir-
ra að jökulhvel hefði kaffært svo til allt
45