Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1996, Qupperneq 160

Múlaþing
Mannamyndir era yfirleitt teknar á ljósmyndastofu Sigurðar Mars, og era því að mín-
um dómi óþarflega mikið „staðlaðar“. Víða vantar þó myndir af ábúendum, og spillir það
uppsetningu bókarinnar. Það virðist nokkuð mismunandi eftir sveitum, t.d. hafa Tungu-
menn sýnilega haft lítinn áhuga fyrir því að láta mynda sig, en í grannsveitinni Jökulsár-
hlíð eru myndir af öllum ábúendum.
Raunar finnst mér að myndir af ábúendum hefðu allt eins mátt vera svarthvítar, sem
hefði sparað útgefendum mikinn kostnað, því að breytileiki í litarafti Austfirðinga er ekki
mikill, og almennt hafa mannamyndimar prentast óþarflega rauðar. Annars er litprentun í
bókinn yfirleitt góð og lýtalaus, sem og önnur prentun. Er ljóst að Héraðsprent er nú kom-
ið í tölu þeirra prentsmiðja sem skila hvað vandaðastri vinnu hérlendis.
Þar sem tvíbýli er á jörðum eru sömu bæjarmyndimar endurteknar, jafnvel á sömu opn-
unni, sem verður að teljast nokkur „ofrausn", og ekki hefur nýja bókin bætt um fyrir Hof-
verjum á Héraði, því að gleymst hefur að setja mynd af Neðra-Hofi, en myndin af Efra-
Hofi er tvítekin (I gömlu bókinni var myndum bæjanna víxlað og önnur var spegilmynd).
Mikill fengur er að hreppakortunum í bókinni. Þau eru glögg og skýr, og eftir þeim er
auðvelt að átta sig á bæjaröðinni, jafnvel fyrir ókunnuga. Hins vegar hefði gjaman mátt
setja nafn sveitar eða hrepps, sem yfirskrift, öðru megin á opnuna, svo menn gætu strax séð
hvaða hrepp þeir hitta á þegar þeir opna bókina.
Um texta bókarinnar almennt er erfitt að dæma að svo stöddu, en ýmsir viðmælendur
mínir hafa haft sitthvað við hann að athuga og spauga með. Ljóst er að þeim sem sömdu
hinar stuttu jarðalýsingar hefur oft verið mikill vandi á höndum. Líklega hafa þeir oftast
gert eins konar útdrátt úr jarðalýsingum „gömlu Búkollu“. Er sýnilegt að stundum hefur
hending ráðið vali, og eru gamlar missagnir þar ekki undan skildar, og jafnvel hafa nýjar
villur smokrað sér inn í textann hér og þar.
Hér skulu nefnd nokkur dæmi úr Fljótsdal og Fellum, því að þar þekki ég best til: I
sveitarlýsingu Armanns er gert fremur lítið úr skógum í Fljótsdal, og þeir sagðir vera „að
mestu uppkroppaðir fyrir löngu“. Þetta eru hin mestu öfugmæli. Fljótsdalur er ennþá ein
skógríkasta sveit á Austurlandi. Þar eru 6 svæði vaxin upprunalegum birkiskógi, og eru
nokkrir þessara skóga í tölu hinna beinvöxnustu og hávöxnustu í landinu.
Af einhverjum undarlegum ástæðum hefur Sögu-Guðmundur (Magnússon) verið
fluttur frá Bessastaðagerði (þar sem hann bjó) í Mela, og sagður „frægastur Melabænda
á fyrri tíð“. Hefði honum líklega þótt það vera góð lygasaga.
Gamli vegurinn frá Bessastöðum norður yfir heiðina heitir Bessastaðavegur, en ekki
Bessagötur. Um „Eyrarselsmóra“ mun hvergi vera getið nema í lýsingu Egilsstaða í þess-
ari bók. A Hóli er landamerkjum ruglað. Ranaskógur er ekki í landi Hrafnkelsstaða, held-
ur nýbýlisins Vallholts. A bls. 262 er getið um „Kiðufell (áður Suðurfell)“. Þetta fjall er
nú alltaf kallað Suðurfell eða Fell, og hefur líklega aldrei heitið annað. (Þess má geta, að
undirritaður fékk ljósrit af lýsingunr Fljótsdalsjarða meðan bókin var í vinnslu og leið-
rétti þessar missagnir, en þær leiðréttingar hafa ekki skilað sér).
Það er mjög undir hælinn lagt í jarðalýsingum þessarar nýju Búkollu, hvort nefndir
eru helstu sögustaðir eða minjar, sem hefði þó verið eðlilegt og sjálfsagt. Til dæmis er
hvorki getið um Freysnes (meintan þingstað) eða álagablettinn við Huldukonuklett í lýs-
158