Skagfirðingabók - 01.01.2002, Page 91

ÞÁ SKÚLI VAR YFIRVALD SKAGFIRÐINGA
komu þeirra og óttuðust að kristni í landinu yrði umbylt, píet-
ismi (hreintrúarstefna) innleiddur og klerkar sviptir kjól og
kalli. Sérstaklega var mikil reiði í garð Jóns Þorkelssonar íyrir
að ófrægja Island í útlöndum og líklega hefur gremja og mælgi
hinna hryggbrotnu prófasta ekki bætt úr skák, en þeir höfðu
komið hingað út nokkru fyrr. Svo fór að menn sefuðust.
Harboe þótti hins vegar skrýtnar tjáskiptavenjur Islendinga,
sem hann kynntist fyrstu vikurnar hér. Þeir drukku sig auga-
fulla og gerðu honum síðan heimsókn og helltu yfir hann
skömmum og svívirðingum, en komu svo daginn eftir og báðu
forláts á öllu saman.
Fyrsta verk Harboes á Hólum var að kanna kunnáttu Islands-
tröllsins, sem var síðan sett af sem skólameistari. Harboe var þó
mildur sem ætíð. Það var látið heita svo, að Sigurður hefði hætt
að eigin ósk og var hann seinna gerður að sýslumanni Dala-
manna. Hólastaður var þá í döpru ástandi. Hús niðurnídd af
löngu viðhaldsleysi, illur aðbúnaður staðarfólks og prentsmiðja
grotnuð niður. Hér vantaði framkvæmdamann til þess að
byggja staðinn upp, og vildi svo heppilega til að slíkur maður
bjó ekki langt undan. Harboe skipaði Skúla Magnússon ráðs-
mann Hólastaðar árið 1741 og tók hann þegar til óspilltra mál-
anna. Nú var gert við hús staðarins, aðbúnaður skólapilta bætt-
ur og matföng dregin víða að. Klyfjahestum og sveinum Hóla-
staðar varð nú tíðratað um fjallvegi til útgerðarstaða við Trölla-
skaga að sækja skreið og aðrar nauðsynjar til búsins. Jafnframt
þurfti Skúli sem ráðsmaður að hafa eftirlit með þeim 330 jörð-
um sem biskupsstóllinn átti, en hagur staðarins fór mjög eftir
því hvernig sú framkvæmdastjórn var leyst af hendi. Þá var
nýju lífi blásið í Hólaprentsmiðju. Skúli réð þýskari prentara
til Hóla og fékk nýja stíla til prentverksins, og hófst prentun á
ný af fullum krafti jafnt sumar sem vetur og fjöldi bóka gefinn
út. Líklega hefur Hólastaður aldrei verið betur rekinn á þeirri
öld, en undir ráðsmennsku Skúla og sannaðist þar dugnaður
hans og elja. Þóroddur heyrari þurfti hins vegar að leita sér að
89