Orð og tunga - 01.06.2017, Síða 17

Alda B. Möller: Íslenskukennsla í Bessastaðaskóla … 7
7:57).4 Nákvæm fyrirmæli, er sérstaklega vörðuðu Bessastaðaskóla að
þessu leyti,virðast ekki hafa verið send meðan hann starfaði.
Fyrirmælunum fylgdi handskrifuð stundatafla og þar sést að viku-
stundirnar voru 42 í hvorum bekk en mesta vægið höfðu latína með
9 tíma og gríska með 6 tíma í hvorum bekk, svo og trúfræðigreinar
með 6 tíma í neðri bekk en 12 tíma í þeim efri. Í dönsku voru 5 tímar
í neðri bekk og 3 tímar í þeim efri. Auk þess voru á stundaskránni
hebreska í efri bekk, landafræði og stærðfræði í neðri bekk og mann-
kyns saga sameiginlega í báðum bekkjum. Einni stund í viku var ráð-
stafað til framsagnar nemenda. Íslenskukennsla í töflunni bar heitið
„Isl. Stilövelse“ og var sett í þrjá tíma fyrir hvorn bekk. Kennari var
Guttormur Pálsson, „Adj. G. Poulsen“ (Sk. 1–41 og Bps. 1a). Stunda-
skráin fyrir veturinn 1806–1807 var prentuð síðar í LS 7:74–75.
2.3 Áherslan á móðurmálskennslu
Varðveist hafa annálar Kaupmannahafnarháskóla og lærðu skólanna
1806–1813 en Laurits Engelstoft var ritstjóri þeirra (Laurits Engelstoft
(ritstj.) 1806–1813). Skýrslurnar fjalla fræðilega um skólamál en mest
um háskólann, fjárhag skóla og skólafregnir frá öðrum löndum en
þær bregða líka ljósi á reglur sem lærðu skólunum voru settar þó að
í þeim finnist engar heimildir um stundaskrár í Danmörku. Afar lítið
er fjallað um íslenska skólann. Annálarnir bregða þó m.a. ljósi á þá
staðreynd að móðurmálskennsla var talin nauðsynleg í æðri skól um
Danmerkur og mikið um hana fjallað á þjóðræknislegum og upp-
eldislegum forsendum. Til prófs voru ritgerðarspurningar af sið ferð-
is legum og þjóðernislegum toga en auk þess áttu nemendur að þýða
af öðrum tungumálum á dönsku.
Í annálum Engelstofts er ritgerð um móðurmálskennslu eftir Jacob
Rosted prófessor (1806:205–223). Þar segir að kennsla í móðurmálinu
sé afar mikilvægur hluti af fræðslu ungmenna í skólum því að móð-
ur málið sé mælikvarði á göfgi þjóðar og framfarir. Ungmenni þurfi að
læra móðurmálið til að tjá göfugar hugsanir og tilfinningar. Móður-
málið geti ekki haldist óbreytt og það þurfi líka að nærast á fegurð
annarra mála. Þar séu klassísku málin gríska og latína leiðin til full-
komn unar. Með móðurmálskennslunni er sagt að ungmenni læri að
tjá sig og tala rétt mál, málið sjálft verði þar með sjálfstæðara og fast-
ara fyrir.
4 Orðalagið er „anmærkes og rett es saavel Feilene imod Retskrivningen og Gram-
matiken, som i Fremstillingsmaade og Udtrykket“.
tunga_19.indb 7 5.6.2017 20:27:29