Orð og tunga - 01.06.2017, Side 19

Alda B. Möller: Íslenskukennsla í Bessastaðaskóla … 9
árum hans. Engin merki eru hins vegar um það í skjölum um skóla-
starf á Bessastöðum að þetta rit hafi verið kennt þar á tímum Gutt-
orms eða síðar.
Jón Jónsson (1779–1817) stundaði málfræðinám við Kaup manna-
hafn arháskóla en lauk ekki prófi og hóf þá kennslu við Bessastaða-
skóla. Jón kenndi sömu greinar og Guttormur en auk þess þýsku í
efri bekk um tíma. Hann fórst í skipsskaða á leið til Danmerkur (Páll
Eggert Ólason 1950:261).
Árni Helgason (1777–1869) lauk guðfræðiprófi frá háskólanum í
Kaupmannahöfn 1807. Hann varð fyrst prestur á Reynivöllum í Kjós
og síðar við Dómkirkjuna í Reykjavík 1814–1821. Lengst var hann
prófastur í Kjalarnesprófastsdæmi og prestur á Görðum á Álfta nesi en
um tíma var hann einnig settur biskup. Árni var forseti Íslandsdeildar
Bókmenntafélagsins 1816–1848 og ásamt embætt is störf um kenndi
hann fjölda manna skólalærdóm til stúdentsprófs (Páll Eggert Ólason
1948:49–50). Árni kenndi grísku, sögu og landafræði auk íslensku
stílanna.
Sveinbjörn Egilsson (1791–1852) varð stúdent úr heimaskóla Árna
Helgasonar 1810, fór til náms í háskólanum í Kaupmannahöfn 1815
og lauk þar guðfræðiprófi 1819. Sama haust gerðist hann kennari á
Bessastöðum og kenndi þar ætíð síðan en varð rektor hins nýja Reykja-
víkurskóla 1846 uns hann lét af störfum í lok skólaárs 1851. Sveinbjörn
var skáld og afkastamikill fræðimaður og þýðandi en um störf hans
hefur víða verið fjallað (sjá t.d. Einar Ól. Sveinsson 1942:116–122 og Jón
Árnason 1952:1–46). Hann kenndi alla tíð grísku og mannkynssögu
en auk þess landafræði í nokkur ár og íslensku þrjá vetur í upphafi
starfs síns og tvo vetur í upphafi rektorstíðar sinnar. Grískukennsla
Sveinbjarnar var þunginn í starfi hans fyrir Bessastaðaskóla og oftast
las hann Hómerskviður með nemendum. Allt þetta þýddi hann á
óbund ið mál fyrir kennsluna og las nemendum fyrir en þýðing hans á
„Odysseifs-drápu“ var prentuð í Boðsritum Bessastaðaskóla (Sveinbjörn
Egilsson 1829–1840).
Sveinbjörn skrifaði mikið um íslenska málfræði en allt er það að-
eins varðveitt í samtíningi í handritum hans (Sveinbjörn Egilsson, án
ártals).8 Þar er fjallað um hljóðskipunarfræði málsins, hljóðvörp (hljóð-
stafaskipti), ýmsar breytingar á samhljóðaklösum, svo og beyg ing ar
nafnorða, lýsingarorða (sannkenninga), fornafna og sagna. Mál fræði-
8 Handritin hafa safnmarkið Lbs. 456 4to. Kver I og VII eru heillegust þessara hand-
rita. Lbs. 456 4to I ber heitið „Ágrip af íslenzkri málfræði: um hneigingar íslenzkra
orða“ en Lbs. 456 4to VII fyrirsögnina „Um hneigingar íslenzkra orða“.
tunga_19.indb 9 5.6.2017 20:27:29