Orð og tunga - 01.06.2017, Side 24

14 Orð og tunga
smám saman strjálli og frá 1819 skrifaði hver kennari aðeins árlega
skýrslu til biskups (Bps. 2b).
Sveinbjörn Egilsson kom til starfa í Bessastaðaskóla haustið 1819
og kenndi þá grísku, sögu, landafræði og íslensku. Í skýrslu hans
fyrsta skólaárið var mest fjallað um grískukennsluna en um ís-
lensk una sagði hann: „For begge Klasser holdtes skriftlige Øvelser
i Modersmaalet i de bestemte Tider.“ Vorið 1821 sagðist Sveinbjörn
hafa látið nemendur í öðrum bekk æfa sig í móðurmálinu með
þýðingum úr latínu, dönsku og léttum þýskum textum en í fyrsta
bekk úr léttum dönskum og latneskum textum. Vorið 1822 sagðist
hann hafa haft skriflegar æfingar í móðurmálinu daglega ýmist í efri
eða neðri bekk og haft próf í lesnu efni en ekki er þess getið hvaða
efni það var. Kennt var þrjá tíma í viku í hvorum bekk og próf haldin
í báðum bekkjum að vorlagi (Bps. 2b og 3a).
Sumarið 1822 var farið að huga að breytingum á stundaskrá og
kennarar settu upp töflur sem miðuðust annars vegar við tvo bekki
og hins vegar fjölgun í þrjá bekki en kennurum fjölgaði í fjóra með
komu Björns Gunnlaugssonar stærðfræðings. Vafalítið voru þessar
breytingar hugsaðar með fyrirmæli Skólastjórnarráðsins í huga, hag
skólapilta og kennslu greina sem höfðu orðið út undan fram að þessu,
einkum stærðfræði sem ekkert hafði verið kennd í efri bekk. Niður-
staðan varð þó sú að engar breytingar voru gerðar á bekkjaskipan
enda hvergi pláss í húsinu og úr varð að haustið 1822 fækkaði
íslenskutímum í neðri bekk í tvo á viku en engin íslenskukennsla
var lengur fyrir efri bekk. Neðanmáls við stundaskrá þennan vetur,
sem send var biskupi, er textinn: „Anmærkning. For Mathematikens
Skyld er islandsk Stiil udeladt af 2den Klasse“ (Bps. 3a og Sk. 3–26).
Löngu síðar fjallaði lektor skólans um þessa breytingu í yfirlitsskýrslu
um starfsemi skólans og segir að þegar mælingarfræðum var bætt
við og reikningslist kennd meira en áður hafi orðið að „kippa burtu
íslendskum stíl fyrir efribekkínga úr Lestrar-töblunni, sem var missir
í“ (Jón Jónsson 1841:14‒15). Í próftöflum frá árunum eftir að íslenskur
stíll lagðist af í efri bekk kemur fram að nemendur í lokaprófum
(dimittendi) tóku ávallt próf í íslenskum stíl svo og neðribekkingar.
Björn Gunnlaugsson varð kennari í Bessastaðaskóla árið 1822 og
tók við kennslu í íslenskum stíl sama haust en næstu 24 árin var hann
eini íslenskukennari skólans. Ekki virðist Björn hafa lært málfræði
né þekkt fornbókmenntir sérstaklega. Nokkuð ljóst er að íslenskan
„dæmdist á hann“ þar sem aðrir kennarar höfðu mikla kennsluskyldu
í fornmálunum og trúfræðilegum greinum. Stundaskráin þennan
tunga_19.indb 14 5.6.2017 20:27:30