Morgunblaðið - 01.12.2017, Qupperneq 12

12 Jólablað Morgunblaðsins
É g held það sé aðallega tvennt sem getur vald-ið manni álagi og vanlíðan um jólin. Annarsvegar það að við setjum oft á okkur pressuum að standast væntingar sem við höldum aðaðrir geri til jólanna. Okkur finnst viðkannski þurfa að kaupa fullkomnar gjafir,
sem getur valdið fjárhagsáhyggjum, okkur finnst við þurfa
að hafa heimilið rosalega fínt og halda alls konar boð. Svo
held ég að þegar eitthvað er að, til dæmis ósætti í fjölskyld-
um, ástvinamissir, skilnaður eða eitthvað slíkt, komi það
gjarnan upp á yfirborðið um hátíðirnar. Hugsanlega talast
einhverjir fjölskyldumeðlimir ekki við og treysta sér því
ekki til að mæta í jólaboð. Ef fólk hefur misst einhvern ná-
kominn er söknuðurinn einnig oft meiri um jólin. Svo geta
skilnaðir verið snúnir og ég held að margir séu að eiga við
eitthvað í þessum dúr,“ segir Helga, en hvað getum við gert
til að draga úr streitu og njóta jólanna í botn?
„Þakklæti er mjög öflugt tól í baráttunni og hefur verið
mikið rannsakað undanfarin 15 ár. Öll höfum við þennan
eiginleika innbyggðan í okkur að mismiklu leyti. Það er
hversu auðvelt við eigum með að finna fyrir þakklæti og
hversu auðvelt við eigum með að taka eftir því góða sem við
höfum nú þegar í lífinu. Rannsóknir sýna það til dæmis að
fólk sem er þakklátt að eðlisfari er við betri heilsu en aðrir
og býr við betri félagsleg tengsl,“ segir Helga og bætir við
að fólk þurfi ekki að örvænta ef það tilheyrir ekki hópi
þeirra sem eru þakklátir að eðlisfari.
„Góðu fréttirnar eru að maður getur ræktað eiginleikann
með sér. Ýmsar leiðir eru færar, en það sem hefur verið
mest rannsakað er að halda þakklætisdagbók. Til eru nokkr-
ar útgáfur og fólk þarf að finna út hvað því hentar best. Til
dæmis er hægt að skrifa daglega í bókina nokkra hluti sem
maður er þakklátur fyrir. Þetta er líka hægt að gera annan
hvern dag, eða einu sinni í viku. Sumum finnst gott að gera
þetta í vikulok, líta á yfir vikuna og hugleiða bæði það sem
gerðist og líka almennt séð aðstæður sínar og fólkið í kring-
um sig. Í rauninni skiptir ekki öllu máli hvernig maður gerir
þetta. Maður þarf bara að finna út hvað hentar manni best,“
segir Helga og bætir við að nauðsynlegt sé að koma dagbók-
arskrifunum upp í vana, svo þau gleymist hreinlega ekki.
„Fólk byrjar oft rosa spennt, en gleymir þessu svo. Það
er því mikilvægt að búa sér til kerfi svo auðveldara sé að
muna eftir þessu. Það getur virkað að stilla áminningar í
símann eða kaupa sér sérstaka bók og hafa hana á náttborð-
inu eða einhvers staðar þar sem maður sér hana,“ bætir
Helga við.
„Meðal þess sem rannsóknir hafa sýnt fram á er að fólk
fer að eiga auðveldara með að finna fyrir þessari þakklætis-
tilfinningu eftir að hafa stundað æfinguna reglulega. Fólk
fer að finna fyrir meiri bjartsýni og taka meira eftir góðu
hlutunum í kringum sig. Þar af leiðandi eykst trúin á að
góðir hlutir muni gerast. Þetta eykur því bjartsýni, vellíðan
og góðvild. Það hefur líka sýnt sig að þetta dregur úr ein-
kennum streitu,“ segir Helga og bætir við að það reyni
gjarnan á tengslin við fjölskyldu og vini um jólin. Þá geti
bætt tengslin að halda þakklætisdagbók.
„Þá sérstaklega þegar maður beinir þakklæti að fólkinu í
kringum sig. Hvort sem maður gerir það innra með sér,
maður getur skrifað það í dagbókina og reynt að finna fyrir
þakklætinu. En það er líka hægt að tjá fólki þakklæti. Sum-
um þykir það óþægilegt og vandræðalegt, en aðrir eru mjög
opnir með það. Þeir sem finnst það óþægilegt geta látið
duga að hugsa til manneskjunnar,“ segir Helga.
„Núvitundaræfingar eru líka öflug leið til að draga úr
streitu. Það þarf ekki að fara í eitthvert rosalegt prógramm,
það getur verið nóg að setjast niður í fimm mínútur á dag.
Til dæmis er hægt að hlusta á einhverja hugleiðsluæfingu á
Youtube eða notast við smáforrit eins og HappApp og þar
eru nokkrar hugleiðsluæfingar. Fólki vex þetta oft í augum
og heldur að það þurfi að setjast niður í 20 mínútur á dag,“
segir Helga. En hvernig skyldi hún sjálf ætla að komast hjá
mikilli streitu um jólin?
„Mér finnst svolítið sniðugt að pæla í lífsgildum sínum
fyrir jólin. Það er hvernig lífi ég vil lifa og hvað skiptir mig
máli. Það geta verið alls konar hlutir; heilsan, vináttutengsl,
að verja tíma með börnunum, fjárhagslegt öryggi og svo
framvegis. Það er misjafnt hvað er efst á lista hjá hverjum
og einum. Ég held það sé gagnlegt fyrir okkur öll að hugsa
svolítið út í þetta fyrir jólin og skipuleggja þau út frá lífs-
gildum okkar. Mér persónulega finnst tengsl við vinina,
barnið mitt og fjölskylduna mjög mikilvæg. En líka sjálfs-
umhyggja, að hlúa að sjálfri mér. Að mér líði vel og ég hafi
það notalegt. Ég er þúsund sinnum betri mamma þegar ég
hugsa vel um sjálfa mig. Hvernig get ég skipulagt mig og
haldið í heiðri að hlúa vel að sjálfri mér? Ég veit að ef ég
geri það hlúi ég vel að fólkinu í kringum mig,“ segir Helga.
„Svo er eitt í viðbót varðandi lífsgildin. Við gerum oft ráð
fyrir því að allir vilji hafa jólin á ákveðinn hátt, án þess að
ganga úr skugga um að það sé í rauninni rétt hjá okkur. Ég
held að það geti verið sniðugt að ræða við fjölskylduna um
þeirra væntingar til jólanna og komast þannig hjá því að
hafa fyrir því að gera eitthvað sem enginn kærir sig ef til
vill um í raun. Sumir vilja kannski ekki fara í öll þessi fjöl-
skylduboð, sem geta hreinlega verið streituvaldandi. Það
skiptir máli að öllum líði vel og fjölskyldan hafi það notalegt
saman.“
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Margir upplifa mikla streitu í kringum jólin, enda væntingarnar gjarnan í hærra lagi. Streita er bæði óholl
fyrir líkama og sál en hún getur valdið hækkuðum blóðþrýstingi, lélegum nætursvefni og veikara ónæmis-
kerfi. Helga Arnardóttir, master í félags- og heilsusálfræði, hefur sérhæft sig í jákvæðri sálfræði, en hún
kann ýmis góð ráð til að komast glaður í gegnum aðventuna.
Ellen Ragnarsdóttir | ellen@mbl.is
Hollt að tileinka sér
þakklæti á aðventunni
Þakklætisdagbók
og núvitundar-
æfingar hafa reynst
vel gegn kvíða.