Breiðfirðingur - 01.05.2018, Síða 74

BREIÐFIRÐINGUR74
svipað leyti og Jón Þorleifsson var að setja sína sögu um Tungustapa saman austur
á Skeiðum. Miklu eru þessar sögur þó svipminni en saga Jóns. Þess skal að lokum
getið, að sú tilgáta hefur nýlega verið orðuð af Fellstrendingi einum, að sagan um
Tungustapa kynni að geyma gamalt minni um morð á presti í kirkju. Um það
hafa þó engar tagltækar heimildir fundist.
Að sjálfsögðu hafa ónefndir menn með snefil af frásagnargáfu á öllum öldum
búið til sögur. Sumar hafa komist á kreik, gengist í munni og ýmist útvatnast
eða orðið bragðmeiri. Loks var farið að kalla þær þjóðsögur. Ég hef einhverstaðar
minnst á eigin reynslu í þessu efni. Þegar ég var ellefu­tólf ára, var ég stundum
notaður til að hafa ofan af fyrir yngri krökkum á sumrin. Til að hafa þau góð,
greip ég stundum til þess að búa til sögur um huldufólk í klettum og hólum í
nágrenninu. Þetta bar góðan árangur. Ég hef aldrei munað þessar sögur sjálfur,
en fyrir nokkrum árum frétti ég af því, að frænka mín, sem var ein í þessum
barnahóp, hefði farið með barnabörn sín vestur á æskuslóðirnar. Og þá hafði
hún bent þeim á kletta og hóla, sem huldufólk ætti að búa í. „Hvernig veistu
það, amma,“ spurðu þau. „Nú, hann frændi ykkar, hann Árni Björnsson þjóð­
háttafræðingur, hann sagði mér það!“
(Upphaflega erindi á málþingi sagnfræðinga og þjóðfræðinga í Stykkishólmi
26. maí 2001)
Heimildaskrá og skammstafana
BS Bergsveinn Skúlason. Breiðfirzkar sagnir. (Samtíningur).I–III. Rv.
1959–1962.
Dagur Indriði Indriðason. Dagur er liðinn. Ævisaga Guðlaugs frá
Rauðbarðaholti. Ak. 1947.
Gersemar Gersemar og þarfaþing. Úr 130 ára sögu Þjóðminjasafns Íslands. Rv. 1994
Gráskinna Gráskinna hin meiri. Útgefendur Sigurður Nordal og Þórbergur
Þórðarson. I­II. Rv. 1962.
Gríma Gríma hin nýja. Safn þjóðlegra fræða íslenzkra. Útg. Þorsteinn M. Jónsson.
I­VI. Rv. 1964­1965.
JÁ Íslenzkar þjóðsögur og ævintýri. Safnað hefir Jón Árnason. Ný útgáfa. I–VI.
Árni Böðvarsson og Bjarni Vilhjálmsson önnuðust. Rv. 1954­1961.
JÞ Jón Þorkelsson. Þjóðsögur og munnmæli. Rv. 1899 – 2. útg. 1956.
Maurer Maurer, Konrad. Íslandsferð 1858. Þýð. Baldur Hafstað. Rv. 1997;
Íslenskar alþýðusögur á okkar tímum. Steinar Matthíasson íslenskaði. Rv.
1915.