Tímarit Máls og menningar - 01.02.2010, Qupperneq 2

2 TMM 2010 · 1
Frá ritstjóra
Allt frá Brekkukotsannál eftir Halldór Laxness hefur hugtakið um
„hinn hreina tón“ orðið í íslenskum hugmyndaheimi að ígildi alls þess
sem er satt, einlægt, upprunalegt og rétt í listum og annarri mannlegri
viðleitni. Listamönnum hefur fyrirgefist margt – til dæmis að spila eða
syngja falskt á hefðbundinn mælikvarða – ef talið er að þeir hafi til að
bera þennan eftirsóknarverða eiginleika: einlægni.
Ljóð Þórarins Eldjárn hér í heftinu um þennan tón er margrætt og má
túlka á ýmsa vegu, en vonandi er engu spillt fyrir lesanda þó að hér sé
stungið upp á því að það fjalli um einhvers konar ósannindi – einhvers
konar grundvallarskekkju – einhverja vitleysu sem bjagar og aflagar allt
sem af leiðir. Þráin eftir því sem rétt er og fagurt er ekki einhlítur veg­
vísir þegar hún helst í hendur við gjörtækt þekkingarleysi.
Hins hreina tóns var leitað í ákefð í glundroðanum og öðrum óhefð­
bundnum hljóðheimum hér á sjöunda áratugnum þegar tónskáld brutu
af sér hlekki hvers kyns hefða í tónlist Vesturlanda og brautryðjendur
hér á borð við Atla Heimi Sveinsson og Magnús Blöndal Jóhannsson
stóðu fyrir kynningum á róttækri framúrstefnulist sem náðu hámarki í
frægum tónleikum Nam June Paiks árið 1965 frammi fyrir furðu lostn­
um áheyrendum sem mættir voru til að tileinka sér með opnum huga
evrópska hámenningu en fengu einkennilegt brölt í staðinn. Frá þessu
öllu segir Árni Heimir Ingólfsson í bráðskemmtilegri grein um starf
Musica Nova.
Þorsteinn Antonsson heldur áfram að deila með okkur rannsóknum
sínum á ævi og verkum Elíasar Marar og óhætt að segja að niðurstöður
hans séu býsna forvitnilegar og einnig er fengur að greinargóðu yfirliti
Árna Finnssonar um stöðu mála eftir Loftslagsráðstefnu SÞ í Kaup­
mannahöfn, svo fátt eitt sé nefnt af fjölbreyttu efni þessa heftis.
Miklu varðar í uppgjörinu sem nú á sér stað við efnahagshrunið hér
á landi á síðasta ári að „undirstaðan sé réttleg fundin“ eins og segir í
Lilju. Grein Ingibjargar Sólrúnar Gísladóttur um háskalega og ósjálf­
bæra þjóðfélagstilraun er viðleitni til að greina það sem nefnt hefur verið
íslenska efnahagsundrið og fólst eins og höfundurinn orðar það „í því að
þenja getu hagkerfisins til hins ýtrasta, auka veltuna í samfélaginu og
láta einskis ófreistað til að skapa auðsáhrif hjá opinberum aðilum, fyrir­
tækjum og almenningi sem voru langt umfram þann raunverulega auð
sem skapaður var í landinu.“
Guðmundur Andri Thorsson