Tímarit Máls og menningar - 01.06.2009, Blaðsíða 85

D r e k a r , d ö m u r o g d æ m a l a u s t ö f r a b r ö g ð
TMM 2009 · 2 85
barmi fantasíu og raunsæis, en í fyrstu bókinni, Ljónadrengurinn (2003,
þýð. Guðrún Eva Mínervudóttir), segir frá Charlie sem leitar að horfn-
um foreldrum sínum með hjálp katta, en Charlie býr yfir þeim hæfileika
að skilja þá. Inn í söguna blandast svo sirkus og sirkusfólk og -dýr, en
sagan er sviðsett í eins konar framtíð sem minnir þó meira á hliðarveru-
leika, en í þessari framtíð hefur bílum og öðrum tækjum sem ganga fyrir
bensíni verið útrýmt, því mengunin var orðin slík að börn fæddust með
ólæknandi ofnæmi og asma. Gufan og sólaraflið er því virkjað í staðinn
og virðist bara verka ágætlega, allavega eru allir með farsíma og komast
leiðar sinnar.
Persónugerð dýr eru líka viðfangsefni Kenneths Oppel í bókum hans
um litla leðurblökustrákinn Skugga. Fyrsta sagan, Silfurvængur (1997,
þýð. Rúnar Helgi Vignisson 2005), segir fá því að forvitni Skugga leiðir
allan hans ættbálk í ógöngur, sem hann þarf síðan að finna leið út úr.
Skuggi litli er fyrirburi og því frekar smávaxinn en dreymir um að vera
hetja. Heimur hans er þannig uppbyggður að fuglar og leðurblökur
skipta á milli sín sólarhringnum, fuglar eiga daginn, en leðurblökur
nóttina. Í kringum þetta er mikil mýtólógía, því leðurblökurnar eiga sér
sína guði, auk þess sem inn í málið blandast umræða um hringa sem
mennirnir hafa sett á sumar blakanna. Oppel dregur upp heilan heim
byggðan leðurblökum og fuglum og tekst einstaklega vel upp í því að
skapa þessum flugverum sínum persónuleika í bland við fróðlegar upp-
lýsingar um lífshætti blakna.
Allar gerast þessar bækur í okkar nútíma og eru að því leyti ólíkar
fortíðarfantasíunum. Þetta er auðvitað eitt af því sem gerir bækurnar
um Harry Potter svo sjarmerandi, þessi velheppnaða blanda nútíma og
ævintýralegrar fantasíu með fortíðarblæ. Hér er líka enn skýrara dæmi
um það sem Rosemary Jackson fjallar um í sínum fantasíukenningum:
veruleikinn og fantasían liggja hér samsíða, fantasían er hliðarstraumur
við veruleikann en ekki aðskilin frá honum og þetta gerir það að verk-
um að veruleikaskynjunin rofnar og ævintýrið streymir fram.
IV
Frægasta nútímafantasían er væntanlega Artemis Fowl eftir Eoin Colfer
(2001– (ólokið), þýð. Guðni Kolbeinsson) en af öðrum sem komið hafa
út á síðustu árum má nefna Molly Moon bækurnar eftir Georgiu Byng
(2002–2007, þýð. Ásta S. Guðbjartsdóttir 2002–2006). Öllu meira hroll-
vekjandi er Gátt hrafnsins eftir Anthony Horowitz (2005, þýð. Þorvaldur
Kristinsson 2007), sem segir frá munaðarlausum strák sem er sendur á
TMM_2_2009.indd 85 5/26/09 10:53:27 AM