Tímarit Máls og menningar - 01.06.2009, Blaðsíða 126

D ó m a r u m b æ k u r
126 TMM 2009 · 2
Helsti annmarki bókarinnar liggur þó í því að þessi reynsla af stríðinu er
ekki með sannfærandi hætti tengd þeirri gagnrýni á trúarbrögðin sem er
undirliggjandi í verkinu en verður fyrir vikið hálf marklaus. Ýjað er að því að
styrjaldir og ofbeldi eigi sér trúarlega undirrót og því haldið fram að „[þ]ar
sem trúarhitinn er mestur er minnst von um frið“ (212). En þetta er ekki útlist-
að til hlítar og frásagnirnar úr Bosníustyrjöldinni styðja ekki það viðhorf, enda
þjóðernishyggja þar ef til vill meiri kveikja að ófriði en trúarhiti. Þetta viðhorf
stangast meðal annars á við kaflann um þorpsprestinn snemma í sögunni sem
er myrtur í styrjöldinni án þess að hafa unnið annað til sakar en að vilja halda
messu. Þá á morðingjaferill sögumannsins vestanhafs sér ekki trúarlegar
orsakir heldur fremur fjárhagslegar. Og það er síðan enn eitt risastökk ímynd-
unaraflsins að færa þessa reynslu inn í íslenskt samhengi á góðærisárunum.
Þótt satíran um trúarhugmyndir íslensku predikaranna sé bæði fyndin og
skemmtileg eru þeir Goodmoondoor og Torture of miklar grínpersónur til að
vera sannfærandi sem upphafsmenn ofbeldis og mannvonsku.
Hallgrímur hefur í fyrri bókum sínum verið duglegur við að fjalla um
Íslendinga og íslenskt samfélag og hefur sú athugun stundum sveiflast frá
væntumþykju til nöturlegrar kaldhæðni. Í ljósi hrakfara þjóðarinnar síðustu
misserin má nú lesa Þetta er allt að koma sem dæmisögu um feigðarflan
Íslendinga, ískalt háð um sjálfsupphafningu og heimskulega bjartsýni. Í 10
ráðum er íslensku samfélagi lýst frá sjónarhóli hins króatíska atvinnumorð-
ingja með heldur góðlátlegri hætti þar sem fyrst og fremst er lögð áhersla á
hvað það er friðsamlegt, íbúarnir skrýtnir og stelpurnar sætar. Má vera að þessi
mynd af þjóðinni beri um of keim af því að hún varð til fáum mánuðum áður
en íslenska hagkerfið hrundi og hún gjaldi þess nú að Íslendingar eru ekki
lengur jafn hátt skrifaðir og áður í augum umheimsins.
Hallgrími hefur stundum verið legið á hálsi fyrir að teygja um of lopann í
bókum sínum og ofhlaða stílinn. Hér vekur athygli hve efnistökin eru öguð og
stíllinn knappur. Hnyttnin og orðaleikirnir eru á sínum stað en bera aldrei
frásögnina ofurliði. Sem fyrr er erindi höfundar brýnt, bókin er kraftmikil
ádeila á stríð og mannvonsku, en hér er jafnframt lögð rækt við vel byggða
frásögn sem er ýmist spennandi, harmræn eða fyndin.
TMM_2_2009.indd 126 5/26/09 10:53:30 AM