Tímarit Máls og menningar - 01.09.2011, Blaðsíða 56

Ú l f h i l d u r D a g s d ó t t i r
56 TMM 2011 · 3
Erlendur hafa einstakt lag á því að ná til fólks og fá upp úr því upp-
lýsingar í tengslum við rannsókn málanna. Að auki er hann afar víðsýnn
og frjálslyndur, hefur samúð með lítilmagnanum og andúð á hverskyns
fordómum. Þetta er í raun í andstöðu við þá mynd sem teiknuð er upp
af honum sem ríflega fimmtugum geðillum karlskröggi og kemur enn
skýrar í ljós þegar persóna hans er skoðuð í samanburði við Sigurð Óla.
Sigurður Óli er rúmlega þrítugur, vel menntaður en ekki að sama skapi
víðsýnn og samskipti hans við Erlend eru stundum dálítið skrautleg,
enda er hlutverk hans að nokkru leyti að vera andstæða Erlendar.
Eins og áður segir verður persóna Erlendar æ fyrirferðarmeiri í bók-
unum eftir því sem á líður, þó með þeim undantekningum að í Myrká
og Svörtuloftum eru þau Elínborg og Sigurður Óli í aðalhlutverkum,
meðan Erlendur er fjarverandi. Þau fá þó heilmikið rými í sagnabálk-
inum í heild, matreiðsluáhugi Elínborgar er kynntur til sögunnar strax
í annarri bókinni og í Kleifarvatni (2004) gefur hún út sína fyrstu
matreiðslubók. Fjölskyldulíf hennar er svo enn frekar til umfjöllunar
í Myrká, hún er hamingjusamlega gift en á í basli með unglingsson
sinn sem farinn er að blogga ótæpilega um prívatmál fjölskyldunnar.
Sigurður Óli er í fyrstu einhleypur og virðist hafa tilhneigingu til að
drekka of mikið en það lagast þegar hann kynnist Bergþóru, aðal-
vitninu í málinu í Dauðarósum. Þau byrja að búa saman en þegar þau
lenda í erfiðleikum við að eignast barn og hún vill ættleiða fara málin að
flækjast og að lokum skilja þau. Í Svörtuloftum er Sigurður Óli því einn
á báti og virðist eiga erfitt með að fóta sig. Nokkuð hafði verið fjallað
um unglingsár hans í Vetrarborginni en það er ekki fyrr en í Svörtu-
loftum sem lesandi fær frekari innsýn í fjölskyldu hans, kynnist hinni
metnaðarfullu móður sem orðin er forríkur endurskoðandi og föður
hans, hógværum iðnaðarmanni sem þarf að gangast undir aðgerð vegna
blöðruhálskrabba. Þau eru skilin fyrir löngu og samband þeirra minnir
um sumt á samband Erlendar og fyrrverandi konu hans og lesandi
skilur því betur óþol Sigurðar Óla gagnvart Erlendi.
Strax frá fyrstu bók kemur fram mikill áhugi Erlendar á manns-
hvörfum. Það er engu líkara en að honum finnist hann hálfpartinn
skuldbundinn til þess að upplýsa þau enda telur hann að á bak við mörg
mannshvörf felist ósýnileg morð. Í Dauðarósum ræðir hann við Evu
Lind um morðmál sem leystist upp og var afgreitt sem mannshvarf:
[…] það var svo sem enginn sem kippti sér upp við það þótt þessi maður kæmi
ekki í leitirnar. Íslendingar hafa einkennilegt viðhorf til mannshvarfa. Þeir hafa
einhvern veginn vanist þeim í gegnum aldirnar þegar menn voru að týnast í