Tímarit Máls og menningar - 01.09.2011, Blaðsíða 113

S i ð l e y s i á h e i m s m æ l i k va r ð a
TMM 2011 · 3 113
Við munum ekki gera neitt sem skaðar efnahagslífið því það sem
kemur fyrst er fólkið sem býr í Bandaríkjunum.3
Ef þessi við erum ekki fólk á Vesturlöndum heldur bara fólkið á
Íslandi, þá er staðan ekki mikið skárri. Hér hefur sú rödd verið hávær,
t.d. fyrir loftslagsfundinn í Kaupmannahöfn árið 2009, að íslensk
stjórnvöld ættu að sækja um undanþágur frá takmörkunum á losun
gróðurhúsalofttegunda. Þá stóðu íslensk stjórnvöld reyndar í lapp-
irnar í fyrsta skipti í loftslagsmálunum og tóku ábyrga afstöðu ásamt
ýmsum öðrum ríkjum. Forsvarsmenn íslensks atvinnulífs og íslenskra
launþega virðast hins vegar ekki skilja þessa siðferðilegu hlið málsins
því háværasta krafa þeirra er að byggja nýja stóriðju til að herða ganginn
í hjólum atvinnulífsins.4
(2) Önnur hlið málsins er að nú virðist komið í óefni, og því þarf að
grípa til aðgerða. Kannski er ekki rétt að spyrja hvernig ætti að skipta
kökunni, heldur hverjir ættu að taka á sig þær byrðar sem augljóslega
þarf að taka á sig til að forða stórslysi. Ýmis svör eru möguleg. (a) Við
gætum einfaldlega leyft þeim, sem geta mögulega losað sig við byrð-
arnar, að velta þeim yfir á aðra. Þá er spilaður eins konar Svarti-Pétur,
því á endanum sitja einhverjir uppi með ósómann. (b) Við getum látið
þá sem eru veikastir fyrir taka á sig mestar byrðar. (c) Við getum látið
þá sem standa best taka á sig mestar byrðar. Frá siðferðilegum sjónarhóli
virðist svar (c) helst koma til greina. Á vettvangi stjórnmálanna virðast
svör (a) og (b) vera viðtekin.
(3) Þriðja hlið málsins er sú, að afleiðingarnar af því að bregðast ekki við
lenda með mjög misjöfnum hætti á íbúum jarðar. Ef hitastig lofthjúpsins
hækkar frá því sem nú er má búast við því að nokkrar milljónir – eða
nokkrir tugir milljóna – missi heimili sín og búsvæði í Bangladesh. Svo
verða til nokkrar milljónir – eða tugir milljóna – flóttamanna í Afríku
vegna þurrka. Svo munu nokkrar milljónir, einkum konur og börn,
deyja eða hrekjast á flótta vegna aukinna stríðsátaka sem stafa m.a. af
skorti á vatni. Hér uppi á Íslandi getum við horft á úr fjarlægð, með nóg
vatn handa okkur og „fjarri heimsins vígaslóð“ eins og segir í kvæðinu.
Við fáum kannski fréttir af þessu fólki endrum og sinnum, en við látum
það ekki á okkur fá og krefjumst þess að hjól atvinnulífsins snúist sem
aldrei fyrr – jafnvel þótt snúningur þeirra sé lóð á vogarskálar þessara
hörmunga. Okkur finnst sjálfsagt að keyra hvert sem er, að ferðast til
útlanda með flugvélum nokkrum sinnum á ári, að flytja inn vörur
frá fjarlægum heimshornum af því við viljum dekra við okkur. Við