Tímarit Máls og menningar - 01.09.2011, Blaðsíða 142

D ó m a r u m b æ k u r
142 TMM 2011 · 3
vissi jeg fyrir löngu“ (42). Árið áður
hafði fjölskylduvinurinn Eiríkur Magn-
ússon (bókavörður í Cambridge) hælt
henni fyrir mikla „combinationsgáfu“
og glöggt „organiserandi auga“ (42), en
hann var einn af skólapiltunum sem
sagði biskupsbörnunum til í tungumál-
um, landafræði, sögu og reikningi þegar
þau voru lítil. Og Þóra virðist vera
sískrifandi (bréf, ferðabækur, dagbækur)
en lítið sem ekkert skáldskaparkyns
virðist varðveitt eftir hana (ein vísa er
birt í bókinni). En maður getur ekki
annað en velt fyrir sér hvort að í Þóru
hafi leynst efni í íslenska Jane Austen.
Því óneitanlega eru miklar samsvaranir
með lífi Þóru og tilveru kvenhetja
bresku skáldkonunnar – og þá sérstak-
lega í sambandi við möguleg og ómögu-
leg mannsefni. Það sem meira er: Af til-
vitnum í skrif Þóru má sjá að hún hefur
auga fyrir hinu skoplega og kann vel þá
að beita háði og tvíræðni, af ætt Jane
Austen.
Sigrún Pálsdóttir hefur kannski smit-
ast af þessum stíl Þóru því frásögn
hennar er oft glettin og jafnvel létthæð-
in enda auðvelt að beina slíku sjónar-
horni að „raunum íslenskrar embættis-
mannastéttar“. Þó skal ekki gert lítið úr
þeim raunum sem Þóra sjálf mátti þola
þegar hún varð fyrir þeirri þungu sorg
að missa einkadóttur sína á unglings-
aldri. Hún virðist aldrei hafað jafnað sig
á þeim gríðarlega missi. En út frá flest-
um öðrum mælikvörðum tímans var
Þóra gæfusöm kona. Hún fékk tækifæri
til að leggja stund á söng- og myndlist-
arnám í Kaupmannahöfn. Hún sótti
óperur og leikhús og las Shakespeare á
frummálinu. Hún lifði í hamingjusömu
hjónabandi með Þorvaldi Thoroddsen,
einum virtasta náttúrufræðingi Íslands,
þótt hún þyrfti að bíða nokkuð lengi
eftir þeim ásættanlega biðli. Þóra var
orðin fertug á brúðkaupsdaginn en
brúðguminn var átta árum yngri. Fjöl-
skylduna skorti aldrei fé og Þóra dvaldi
langdvölum erlendis og bjó reyndar í
Kaupmannahöfn síðustu tvo áratugi ævi
sinnar. Og þótt hún væri fædd með silf-
urskeið í munni lét hún að sér kveða á
ýmsum sviðum; hún tók þátt í félags-
störfum af krafti og reyndi að gera sig
gjaldandi í ýmsum framfara- og góð-
gerðarmálum og vann að stofnun kven-
félaga og Háskóla Íslands. Og um
margra ára skeið rannsakaði Þóra fornt
íslenskt handverk með það í huga að
gefa út bók um útsaum. Henni vannst
ekki tími til að ljúka því verki en hún
birti greinar um efnið í innlendum og
erlendum kvennablöðum og gaf út Leið-
arvísir til að nema ýmsar kvennlegar
hannyrðir 1886.
Þóra Pétursdóttir er ein þeirra
kvenna sem Hrafnhildur Schram kallar
„Huldukonur í íslenskri myndlist“ í
samnefndri bók sinni. Þóra var ekki
bara sískrifandi heldur einnig síteikn-
andi. Þóra er elst þeirra kvenna sem
Hrafnhildur fjallar um í bók sinni og er
greinilegt að hún hefur haft hæfileika á
sviði myndlistar. Þá notaði hún vitan-
lega síðar þegar hún teiknaði upp íslensk
útsaums- og vefnaðarmynstur. Á þrí-
tugsaldri stundaði Þóra myndlistarnám
í Kaupmannahöfn hjá mikils metnum
kennara, Vilhelm Kyhn, sem kenndi
flestum þeim norrænu konum af kyn-
slóð Þóru sem síðar áttu eftir að gera
myndlist að ævistarfi. En hann var af
gamla skólanum og hvatti kvennemend-
ur sína ekki til að leggja listina fyrir sig,
þvert á móti „brýndi hann fyrir [þeim]
að forðast hina þyrnum stráðu listabraut
og taldi að hlutverk konunnar væri að
sinna heimilinu“ (sjá Huldukonur í
íslenskri myndlist eftir Hrafnhildi
Schram). Heima á Íslandi var heldur
enga hvatningu að fá né fyrirmyndir
sem Þóra gat litið til á þessu sviði. Engu