Tímarit Máls og menningar - 01.09.2011, Blaðsíða 71

A r a b í s k a v o r i ð
TMM 2011 · 3 71
miðlana á netinu breiddist það út eins og eldur í sinu og það var ekki fyrr
en allt var orðið alelda sem ráðamenn rönkuðu við sér. Talið er að um
15 milljónir hafi tekið þátt í mótmælunum í Egyptalandi og þar af um 5
milljónir í Kaíró þrátt fyrir að þær milljónir sem búa við algera örbirgð
í hreysabyggðum borgarinnar hafi tekið takmarkaðan þátt í mótmæl-
unum. Ekki er ólíklegt að sú óánægja sem þar kraumar eigi enn eftir að
koma upp á yfirborðið.
Það sem kallaði fólkið út á göturnar var öðru fremur tvennt; annars
vegar reiði yfir hækkandi verði á lífsnauðsynjum og viðvarandi atvinnu-
leysi og hins vegar reiði yfir gríðarlegri misskiptingu. Hvort tveggja
afleiðing þeirrar stefnu í efnahagsmálum sem fylgt hafði verið í Mið-
austurlöndum eins og víðast hvar í þróuðum ríkjum í rúm 20 ár. Fá-
menn yfirstétt lifði í miklum munaði og óhófi meðan allur þorri fólks
átti fullt í fangi með að draga fram lífið og ungt, menntað fólk mældi
göturnar. En þetta á ekki bara við í arabaheiminum því víða á Vestur-
löndum jókst bilið milli ríkra og fátækra umtalsvert um og eftir síðustu
aldamót. Það er því mikil og þægileg einföldun að halda því fram að
uppreisnin beinist einvörðungu að tilteknum valdamönnum í Mið-
austurlöndum þegar margt bendir til að hún beinist gegn þeirri stefnu í
efnahags- og stjórnmálum sem hefur ráðið för á undanförnum 20 árum
og enn mótar pólitíska hugsun á Vesturlöndum.3
Sinn er siður í landi hverju
Í Önnu Kareninu segir Tolstoy eitthvað á þá leið að allar hamingjusamar
fjölskyldur séu hver annarri líkar en sérhver óhamingjusöm fjölskylda
sé óhamingjusöm á sinn sérstaka hátt. Þetta má auðveldlega heimfæra
upp á arabalöndin þar sem aðstæður eru um margt ólíkar þó svo að
löndin tilheyri sama menningarsvæði.
Segja má að óhamingjan hafi verið nokkuð útbreidd í arabalöndunum
og því raunar ekki spurning hvort heldur hvar og hvenær hún myndi
leita útrásar. Þegar það svo gerðist í Túnis varð sameiginleg menning og
tungumál til að flýta fyrir útbreiðslunni. Í öllum þessum löndum hefur
fólk sterka tilfinningu fyrir því að tilheyra sameiginlegu menningar-
svæði og eiga sameiginlega arfleifð – vera hluti af sömu fjölskyldunni
eins og við Norðurlandabúar þekkjum – þó að pólitísk saga og aðstæður
séu nokkuð mismunandi. Arabísk þjóðernishyggja, eða pan-arabismi,
í anda Nassers4 er ekki til staðar og svo virðist sem sjálfsmynd fólks
sé mjög bundin tilteknum landsvæðum sem stundum fara saman við
þjóðríkið en stundum ekki. Túnis og Egyptaland mega kallast þjóðríki