Tímarit Máls og menningar - 01.09.2012, Blaðsíða 22

Á r m a n n J a k o b s s o n
22 TMM 2012 · 2
við seiðinn. Fræðimenn nútímans einblína stundum á seiðinn sem athöfn en
öll þessi iðja verður til í verkunum; það er engin fjölkynngi til sem er ekki
framin. Þannig má finna hamskipti í öllum göldrum; því er lýst í Heims-
kringlu hvernig Óðinn nær að vera á tveimur stöðum í einu með fjölkynngi
sinni, og slík tvöfeldni er helsta náttúra alls tröllskapar og yfirnáttúru.
*
Hér hefur verið rætt um hugtök og flokkun: forsendur glímunnar við
hið dulræna. Næsta skref verður að skoða betur samhengi orðræðunnar.
Orðræðan um hið yfirskilvitlega á sér stað í samfélagi og er eins og öll
orðræða nátengd valdinu í því samfélaginu. Sjónum er ekki lengi beint að
tröllskap áður en spurningar vakna um kynferði, stétt, þjóðerni og um sam­
félagslega stöðu hins yfirskilvitlega. Stjörnuspekingar 21. aldar, miðlarnir og
hinir venjulegu íslensku skyggnu borgarar fyrir 70 árum, þjóðsagnasafnarar
19. aldar, öll yfirnáttúra er hluti af mannlegu lífi og þar með stéttakerfi sam­
félagsins. En það er annar kafli í þessari sögu og telst Inngangi nú lokið.
(Grundvallað á erindi fyrir Vísindafélagið 23. feb. 2012)
Heimildaskrá
Brennu­Njáls saga, Íslenzk fornrit XII, Einar Ólafur Sveinsson gaf út, Reykjavík 1954.
Davíð Erlingsson, „Um raunhyggju­meinlokur: Neðanmálsgrein við fræðihugtök,“ Þorlákstíðir
sungnar Ásdísi Egilsdóttur fimmtugri 26. október 1996, Reykjavík 1996, 21–25.
Einar Ólafur Sveinsson, Sturlungaöld: Drög um íslenzka menningu á þrettándu öld, Reykjavík
1940.
Eyrbyggja saga, Íslenzk fornrit IV, Einar Ólafur Sveinsson og Matthías Þórðarson gáfu út, Reykja­
vík 1935.
Gunnar Benediktsson, „Hverju reiddust goðin?,“ Tímarit Máls og menningar 41 (1980), 366–78.
Gunnar Karlsson, Goðamenning: Staða og áhrif goðorðsmanna í þjóðveldi Íslendinga, Reykjavík
2004.
Heimskringla I, Íslenzk fornrit XXVI, Bjarni Aðalbjarnarson, gaf út, Reykjavík 1941.
Íslendingabók, Íslenzk fornrit I, Jakob Benediktsson gaf út, Reykjavík 1968.
Jón Hnefill Aðalsteinsson, Kristnitakan á Íslandi, 2. útg. aukin, Reykjavík 1999 [1971].
Jónas Jónsson, Íslands saga 1–2, ný útg. (Kristján J. Gunnarsson) 1966, endurpr. 1976.
Kristni saga, Íslenzk fornrit XV, Sigurgeir Steingrímsson, Ólafur Halldórsson og Peter Foote gáfu
út, Reykjavík 2003.
Laxdæla saga, Íslenzk fornrit V, Einar Ólafur Sveinsson gaf út, Reykjavík 1934.
Lewis, C.S., Studies in Words, Cambridge 1960.
Matthías Þórðarson, „Hvað Snorri goði: Tvær athugasemdir við 145. kap. í Njáls sögu,“ Árbók Hins
íslenzka fornleifafélags (1920), 8–13.
Strömbäck, Dag, Sejd: textstudier i nordisk religionshistoria, Kaupmannahöfn og Stokkhólmi
1935.
Sørensen, Preben Meulengracht, Fortælling og ære: studier i islændingesagaerne, Árósum 1993.
Þorleifur Einarsson, Jarðfræði: Saga bergs og lands, Reykjavík 1968.