Tímarit Máls og menningar - 01.09.2012, Blaðsíða 63

„ Þ v í a ð e l s k a n e r s t e r k , e i n s o g d a u ð i n n “
TMM 2012 · 2 63
Saga Sigurbjargar lýsir ferðalagi, blysför sem getur einungis endað með
dauða, neistinn mun slokkna, jafnt ástin sem víman. Elskendurnir birtast
báðir fullir af þráhyggju og fíkn. Konan er háð ást sinni á ástvini sínum
dópistanum og karlinn háður eiturlyfjum, fíkn sinni. Bæði sprauta í sig
svartri sorginni og nærast á dauðaslitrum sem birtast meðal annars í formi
hvíts dreka í gegnum söguna. Hvítur dreki fíknarinnar er í senn fallegur og
sorglegur og brúar samband skáldskapar og dauða:
nei,
drekinn er ekki dauðinn heldur slitrurnar
úr lífinu eins og það hefði getað orðið, segir hann,
ef hvað, spyr ég af gangstéttinni,
ef þú veist, segir hann með störu en einhver hefur tekið
hljóðið af28
Drekinn er slitrurnar úr lífinu – eins og það hefði getað orðið, framleiddar
minningar með eiturlyfjum og skáldskap. En drekinn er margrætt tákn
og notar Sigurbjörg margræðnina á faglegan hátt til að tengja veruleika og
skáldskap saman við drauma og þrár og það sem ekki verður fengið. Í grein
Guðna Elíssonar „Þrettán spor í sandinum. Samrunafantasíur í ljóðsögu
Sigurbjargar Þrastardóttur, Blysförum“ er margræðni ljóðsögunnar túlkuð,
og þar á meðal margræðni drekans. Að elta drekann er heiti sem Austur­
landabúar gáfu ópíumreykingum en nú til dags er það orðasamband notað
um flest hörð fíkniefni: „[Drekinn] er eftirsóknin í allt sem verður ekki
fangað, hvort sem það kallast ást, merking eða samruni. Í drekanum býr
líka tortímingarhvötin, aflið sem megnar að svipta lífið tilgangi sínum.“29
Aska drekans særir fram „fegurðir“ í trénuðu miðtaugakerfi,30 þessar bláu
„fegurðir“ vísa jafnt í sorg, ekstasíu og skáldskaparlega rómantík. Eiturlyfja­
neytandinn er handan við lífið, staddur hinum megin við limgerðið, hann
snertir á dauðanum. Kynlíf, fullnæging, víma og dauði renna saman31 en í
samanburði við blekkingarleik vímunnar bliknar kynlífið. Jafnframt er vísað
til anhedóníu sem skorts á ánægju af lífinu,32 sem er m.a. einkenni fráhvarfa
eftir eiturlyfjaneyslu. Ljóðmælandi horfir á elskhugann engjast þegar hann
fær fullnægingu og sér „hvernig hann hatar allt / sem drífur ekki eins djúpt
/ inn í kerfið og“33 víman, og einnig ítrekar elskhuginn að drekinn lækni
einsemd.34 Angist elskendanna kallast á við þá angist sem kristallast í Sögu
augans eftir George Bataille.35 Sömu kenndir birtast við dauða og kynlíf og
er jafnan sett jafnaðarmerki á milli þess í Sögu augans líkt og í Blysförum.36
Elskhuginn í Blysförum er spíttaður og á valdi drekans og dauða hvatarinnar.
Ljóðmælandi segir að sig langi einnig að elta hvítan dreka og spyr: „má ég?“37
Það er einmitt víman, fíknin sem hlekkjar elskendurna saman, reykurinn
liggur í innyflum þeirra38 og hún eltir hann elta drekann: