Tímarit Máls og menningar - 01.09.2012, Blaðsíða 32

H a u k u r I n g va r s s o n
32 TMM 2012 · 2
Ég geri þá pælingu að hluta af frásögninni sjálfri – að þessu leyti er þetta
meta­skáldskapur.
Fyrir mig persónulega var þetta lausn frá öllum þessum strúktúralísku,
fræðilegu hugmyndum sem höfðu leitað framrásar svo lengi. Ég var mikið
að grúska í Roland Barthes og Juliu Kristevu og T.S. Eliot; fólki sem skrifaði
um það hvernig skáldskapur verður til. Kundera var líka áhrifavaldur hvað
varðar vegferð höfundarins og hvernig maður finnur fyrir öllum þessum
áhrifum sem maður verður fyrir sem ungur höfundur. Tilraunirnar og
hugmyndirnar í bókinni eru ansi margar og kannski að einhverju leyti of
margar. En þetta er niðurstaða af ákveðnu tímabili.“
Á síðustu árum hafa komið út bækur þar sem höfundar hafa vikið frá
íslensku gullaldarmáli með markvissum hætti. Skýrt dæmi um þetta er Hið
stórfenglega leyndarmál Heimsins (Bjartur 2006) eftir Steinar Braga þar sem
höfundur sækir fyrirmyndir til þýðinga af ‚ódýrustu sort‘ og ljær texta sínum
þannig framandlegan blæ. Sölvi Björn bendir á að Bragi Ólafsson hafi gert
tilraunir með stílfært bókmál og formlega texta á borð við viðskiptabréf í
bæði skáldsögum sínum og ljóðum og sjálfur setur hann Fljótandi heim í
samhengi við verk þessara höfunda:
„Í þessari skáldsögu var markmiðið að skrifa ekki þessa háklassísku
lýrísku íslensku sem getur verið svo falleg að hún yfirskyggir frásögnina með
orðfæri sínu. Mig langaði til að skrifa annars konar tungumál og ég skrifaði
beinlínis nokkrar blaðsíður þannig að fyrst skrifaði ég paragröf á ensku og
þýddi þau svo eftir á. Þetta var tilraun til að búa til fjarlægari stíl.
Ég hætti mikið til að lesa íslenskan skáldskap um þetta leyti og las alþjóð­
legar bókmenntir á ensku. Og mér fannst að íslenskar bókmenntir þyrftu á
því að halda að vera brotnar aðeins upp. Ég held reyndar að það hafi gerst
síðla á tíunda áratugnum að menn fóru að feta brautir sem ekki höfðu verið
farnar áður, menn eins og Bragi Ólafsson og fleiri, Steinar Bragi kannski að
einhverju leyti seinna meir og svo mjög margir höfundar í dag. Mér finnst
mikil gróska og rík flóra um þessar mundir og fjölbreyttari held ég en fyrir
tíu til fimmtán árum síðan þegar frásagnarbókmenntir og íslenska hefðin
voru allsráðandi, að mínu mati alla vega..“
Eva Briem Þórarinsdóttir og lífið. Þetta yrði metsölubók
Skáldsagan Síðustu dagar móður minnar (Sögur 2009) er það verk Sölva
Björns sem hann er sjálfur sáttastur við. Bókinni var líka einkar vel tekið
af gagnrýnendum, t.d. Kristrúnu Heiðu Hauksdóttur í Fréttatímanum og
Bergsteini Sigurðssyni í Fréttablaðinu sem sagði þetta vera „hans slípaðasta
verk til þessa og frómt frá sagt eitt besta íslenska skáldverkið í ár“.15 Í bókinni
segir frá Hermanni Willyson, kölluðum Dáta, sem flytur heim til móður
sinnar eftir að ‚hamingjan snýst gegn honum og ástleysið sparkar í hann‘.
Áður hafði hann búið með konu „sem lét ódrukkin hvarfla að sér að sofa