Tímarit Máls og menningar - 01.06.2016, Side 10

L a r s L ö n n r o t h
10 TMM 2016 · 2
nú gerði ég þau stóru mistök að slíta ekki sambandinu við S. heldur rækta
tilfinningar mínar í hans garð í stað þess að snúa aftur til T. og gera hann
hamingjusaman af einlægum vilja. Það var alveg eðlilegt að hann fagnaði ekki
endurkomu minni undir þessum kringumstæðum.“ (N.B. dagbók 9/3 1915).
Fleiri vandamál, sem ollu þeim báðum hugarangri, gerðu að verkum að
Sigurður var, þrátt fyrir sína miklu ást, ekki viss um að hann þyrði að hætta
á að byggja framtíð sína með Nönnu. Hún hafði sagt honum að hún hefði
áður átt í ástríðufullu kynferðissambandi utan hjónabands við annan mann,
ungan lögfræðing sem vann á lögmannsstofu Teodors. Vitneskjan um þetta
kom Sigurði í uppnám og gerði hann afbrýðisaman. Hann nefnir þennan
hataða keppinaut sinn oft í bréfum og þótt Nanna hafi sagt honum að hún
kærði sig ekki lengur um hann gengur hann ljósum logum sem svartur púki
í vitund hans.
Smám saman verður ljóst að hann hikar við að stofna til hjónabands með
þessari átta árum eldri konu sem er reyndari en ungur elskhugi hennar
(eins og hún samkvæmt Sigurði sjálfum hefur bent honum á) og á þrjú ung
börn. Getur frelsisþrá hennar farið saman við hans eigin frelsisþrá og stefnu
á feril sem fræði- og menntamaður? Innan skamms mun hann leggja fram
doktorsritgerð sína og útgáfa hans á Orkneyingasögu er í deiglunni. Hann er
auk þess þegar farinn að undirbúa stórt verk um Snorra Sturluson, verk um
íslenska setningafræði og íslenska bókmenntasögu. Hann vill (segir hann í
bréfi til Nönnu) stúdera Platón á grísku með vini sínum, orðabókarhöfund-
inum Sigfúsi Blöndal í Kaupmannahöfn, setja sig inn í franskan klassísisma
frá 17. öld, lesa Ágústínus, Tómas frá Kempis, Spinoza, Goethe, enska essay-
ista. En hann vill líka ferðast um heiminn og læra meira, fyrst til Íslands, þá
til Berlínar, síðan til Frakklands, Englands, Svíþjóðar og Noregs, Sviss og
Ítalíu. Heldur Nanna að honum takist þetta allt? Heldur hún að hann muni
breytast? Hann veit að andi hennar mun alltaf fylgja honum. Öllu þessu lýsir
hann í bréfi frá 5/11 1913. En það er ljóst að hann er ekki viss um að hún geti
fylgt honum í raun og veru og ekki bara í anda.
Vandamálin hrannast líka upp hjá Nönnu, þetta sést bæði af bréfum
hans og dagbók hennar. Hvernig á hún að geta tekið aftur upp samband við
börnin sín ef hún yfirgefur þau til að hefja sambúð með Sigurði? Og hvernig
á hún að sjá fyrir sér sem kennari í Kaupmannahöfn eða fylgja honum í allar
þessar námsferðir sem hann undirbýr? Hún óttast að verða honum einungis
fjötur um fót á þeim glæsta ferli sem hann eigi fyrir höndum.
En Sigurður telur að þau geti yfirstigið erfiðleikana, ef þau eru sammála
um að horfast í augu við þá og líka tilbúin til að vera aðskilin.
Ég vil vita að þú getir verið án mín af og til, ef ég lifi, og alveg, ef ég dey. Þá verður
ábyrgð mín léttari og þér hættir að finnast að þú standir í vegi mínum, eins og þú
talar svo mikið um. Því hvers vegna ætti mér að finnast það? Hvernig gætir þú staðið
í vegi mínum? Ef ég tæki að mér andlega lýjandi og slítandi embætti? Ef þú eyddir