Ófeigur - 15.08.1950, Page 24

24
ÖFEIGUR
rótgróna menning Englendinga og Ameríkumanna og
vel framkvæmdur agi yfirmanna hersins. Nokkur mun-
ur var þó um almennt viðhorf á hinni mildu hersetu
Breta og lögformlegu bandalagi Islendinga við Banda-
ríkin. Bretar settu herbúðir sínar inn í bæina og gerðu
flugvöll sinn með þeim hætti, að hann orsakar stór-
fellda hættu á styrjaldartímum fyrir höfuðborg lands-
ins. Ameríkumenn byggðu yfirleitt frá byrjun yfir lið
sitt, og þar sem það var fjölmennast, eins og á Reykja-
nesskaga, reistu þeir meginherbúðir sínar nokkuð frá
byggðinni. Flugvöll sinn hinn mikla gerðu þeir á mjög
afskekktum stað á eyðilandi.
Kynni Islendinga við lið Engilsaxa urðu þroskandi
á margan hátt, því að þar áttu Islendingar vin-
samlegt samstarf við miklu fleiri vel mennta hæfi-
leikamenn heldur en þeir höfðu áður átt að venjast
um erlenda gesti. Eins og þetta tvíbýli var starfrækt,
var vissulega ekki á því neinn Tyrkjaránsbragur og
heldur ekki líkt kjörum fólks í Noregi, Danmörku eða
Eystrasaltsríkjum þar sem nazistar og kommúnistar
sköpuðu kaup og kjör. Á íslandi byrjaði hrein og bein
gullöld á fjárhagslegan mælikvarða með hersetunni.
Aldrei hafði verkamaðurinn þekkt svo hátt kaup eða
framleiðendur til lands og sjávar þvílíkt verð fyrir af-
urðir sínar. Búðirnar svignuðu undir margbreyttum
forða hins f jölbreyttasta varnings. Ungt fólk fór hundr-
uðum saman vestur um haf og naut þar margháttaðr-
ar kennslu og fyrirgreiðslu. Ameríkumenn komu hing-
að með furðulegar vinnuvélar til að ræsa fram land,
brjóta óræktaða jörð og til að gera ódýra vegi. Upp-
skipun, húsagerð, ræktun og vegagerð tók þvílíkum
stakkaskiptum á fáum missirum eins og Aladinslampi
hefði verið höndlaður og hagnýttur til að bæta landið
og kjör fólksins. Þegar Engilsaxar fluttu lið sitt burtu,
höfðu þeir haldið vel það heit, að hindra innrás nazista
í landið og skila Islandi frjálsu. Þeir höfðu veitt íslending-
um úrslitahjálp við frelsistökuna 1944, klætt þjóðina i
góð klæði, veitt atvinnu í stórum stíl, gerbreytt verk-
lagi og verkkunnáttu á þýðingarmiklum sviðum og
skildu hér eftir í lausum aurum og mannvirkjmn 1000
milljónir króna fram yfir venjulegar framleiðslutekjur
þessara ára. Þeir höfðu þannig afstýrt innrás hinna
verstu bófa, sem kúguðu og þrælkuðu nánustu frænd-