Ófeigur - 15.08.1950, Blaðsíða 25

ÖFEIGÚR
25
þjóðir okkar, en náðu ekki að brjótast hingað fyrir til-
komu Engilsaxa. Islendingar höfðu í sambandi við her-
setu hins framandi liðs öðlazt stjórnfrelsi, meir en
þeir höfðu þekkt í 700 ár og áttu meiri auð í lausum
aurum heldur en þjóðina hafði nokkurntíma dreymt
um að hún gæti haft handa milli sem varanlega eign.
X. Skynvilla íslendinga í styrjaldarmálum.
Þegar Truman forseti bauð Islendingum hervernd
1945, kom miklum hluta þjóðarinnar tilboðið undar-
lega fyrir sjónir. Hörmungar Tyrkjaránsins voru f jar-
lægar og löngu hjá liðnar. I augum margra miðaldra
Islendinga var stríð ekki óttalegt, heldur þvert á móti
fagnaðarefni. Stríð Vilhjálms II. hafði verið gróðalind
fjölmargra manna á íslandi og stríð Hitlers hafði, að
frátöldum nokkrum mannslátum á sjó, verið ríkasta
uppspretta jarðneskra gæða, sem menn á íslandi höfðu
komizt í kynni við. Hvað var þá augljósara en að sú
kynslóð, sem hafði öðlazt svo mörg tímanleg gæði í
sambandi við stríð anarra þjóða, sæi enga ástæðu til
að óttast nýtt stríð. Margir þesskonar menn sögðu í
fullri alvöru, að stórveldin mættu gjarna hefja þriðju
styrjöldina. Ef Rússar kæmu hingað í bili, þá yrði
þess ekki langt að bíða, að Bandaríkjamenn hrektu
þá burtu. Eftir það mundi byrja nýtt líf undir sólar-
himni stríðsgróðans. Menn, sem stóðu á þessu þekk-
ingar og siðferðisstigi hlutu að svara tilboði Trumans
neitandi. Þeir þekktu ekkert glæsilegra en að vita al-
heiminn í stríði, en mega sjálfir í friði raka saman
stórfé og njóta þeirra gæða, sem má kaupa fyrir pen-
inga, þó að öðrum þjóðumi blæði.
Ég hygg að það sé nálega dæmalaust í annálum styrj-
aldarfræða, að nokkur þjóð hafi notið jafn mikilla ytri
hlunninda í sambandi við grimma styrjöld eins og Is-
lendingar í síðasta stríði. En ef menn líta í kringum
sig þá eru þessháttar ævintýri sjaldgæf og ekki líkleg
til að endurtakast. I þýzk-franska stríðinu 1870—71
var þýzki herinn undir ágætri herstjórn, sem fór að
öllum jafnaði eftir viðurkenndum herlögum. Samt
urðu Frakkar að greiða í herkostnað á skömmum tíma
svo miklu fjarhæð, að ef hún hefði verið greidd í gulli
og gullið flutt á íslenzkum áburðarhestum, mundi slík