Tímarit Máls og menningar - 01.05.2004, Blaðsíða 68

Berglind Gunnarsdóttir
saman; það sé löng og harðsótt barátta. (Útópíu strax! heimtar Dagur
aftur á móti.) En Miller bendir líka á að tímarnir séu að breytast og svo
snemma sem bók hans kemur út (1946) reynist hann merkilega glögg-
skyggn á framtíðina. Hann sér þá þegar að skáldum verður lítt vært í
heiminum.
Hið forna skjól þar sem Rimbaud bjó um sig með leyndarmáli sínu er óðum að
hrynja. Sérhver einstaklingur sem stingur í stúf verður svældur fram í dagsljósið.
Hin útúrborulega vera með sinn dularfulla krankleika verður upprætt úr sínu sér-
staka vígi... Hverju skiptir þó einhverjir furðulegir karakterar eigi við innri óró-
leika að stríða; þeir sem ekki geta aðlagast, sem eima ilmefni úr þjáningu sinni...
En þrátt fyrir framsýni sína og nánast forspá hefur Miller tæpast getað
gert sér í hugarlund þær gífurlegu breytingar sem hafa orðið undanfarin
ár og skapa ískyggilegt ástand fyrir skáldskapinn og kannski alla mann-
lega sköpun. Þegar reikningsmeistarar markaðshyggjunnar „dílítera“ alla
mystík og setja „athöfnina“ berstrípaða á stall án anda eða inntaks.
Enska skáldið Shelley sem var uppi á rómantíska tímabilinu á undan
Baudelaire, bendir á í stórmerkri varnarræðu sinni fyrir ljóðlistina, „A
defense of poetry“, að öll fræði, öll þekking og vísindi eigi skáldskapnum
að þakka tilvist sína, það er að segja, hinum skáldlega aflvaka ímyndun-
araflsins, „the poetic faculty“, sem geti birst í ýmsum myndum og ólíkum
listformum. Hann segir ljóðlistina vera afsprengi ímyndunaraflsins og
samrunna sjálfum uppruna mannsins. Varðandi þá sem sýna ljóðagerð-
inni fálæti eða fjandskap og telji önnur fræði og þekkingu nytsamlegri
kallar hann það að menn heimti eggið á undan hænunni. Og hann segir:
Ljóðagerð er aldrei brýnni en á tímum þröngsýnnar tölvísi þegar magn ytri, efn-
islegra gæða fer fram úr getu manna til að aðlaga það innri lögmálum mannlegrar
náttúru. Þá stendur efnið þversum fýrir því sem gefur því líf.
Dagur orðar þetta með sínum hætti:
Sjónarmið fagurkerans er annað en tæknikerans.
Og Shelley enn frekar:
Poets are the unacknowledged legislators of the world.
66
TMM 2004 ■ 2