Tímarit Máls og menningar - 01.05.2004, Blaðsíða 122

Leiklist
sem þar voru að auki - og svo borðsins með uppáhellingunni, án hverrar eng-
inn getur haldið sómasamlegan sjálfshjálparfund!
Þegar upp er staðið er lokaáfangastaður Draugalestarinnar óljós, enda líklega
ekki ætlast til annars. Verkið fellur ekki í þá gryfju að taka saman einhverja heild-
arniðurstöðu um örlög þessara manna - enda er það sjálf ferðin sem fjallað er
um, fremur en hugsanleg heimkoma.
1 öruggri borg - eða ekki
Sama kvöld og kvikmyndagerðin á leikverki Þorvalds Þorsteinssonar, And Björk of
course ... var sýnd í sjónvarpinu, var ég svo stödd í Borgarleikhúsinu þar sem ég
sá hans ffamlag til og lokaafurð úr Höfundasmiðjunni. Sekt er kennd er ákaflega
langt frá því að vera sú þjóðfélagsádeila sem “Björk” reyndi - og tókst að miklu leyti
- að vera, nýja verkið er eðli málsins samkvæmt mun minna í sniðum og þó að það
sendi glósur í ýmsar áttir, einkum í átt að upplýsinga- og heimildatrú samtímans,
er það fyrst og fremst skemmtileg stúdía á því hvernig að því er virðist sakleysis-
legar kringumstæður geta umbreyst í eitthvað hættulegt og óviðráðanlegt.
Þorvaldur virðist í höfundarverki sínu býsna upptekinn af þeirri hugmynd að
manninum sé hvergi óhætt; þannig notar hann í þessu leikriti umgjörð sem við
þekkjum flest sem hættulausa og sakleysislega - bókasafn í borgarhverfi - og
snýr henni haganlega á rönguna. Þetta val á vettvangi er reyndar ekki jafn lang-
sótt og menn myndu ætla og það ber vott um næma sýn Þorvaldar á umhverfi
sitt. Sem reglulegur notandi bókasafna kannast ég ágætlega við tilfmninguna
sem fylgir því að koma á safnið til að skila bókum og hafa einhvers staðar í frum-
stæðari hluta heilans einhverja óljósa sektarkennd yfir því að kannski hafi ég
ekki haff allar bækurnar með og eru einhverjar þeirra komnar fram yfir síðasta
skiladag? Og hvað gerist þá?
Þegar yfirgengilega sjálfsörugg og yfirveguð fréttakona - prestur í musteri
upplýsingasamfélagsins - lendir í því að þvælast inn í bókasafn og ákveður að fá
sér skírteini leiðir það til yfirheyrslu um hana og hennar lífsviðmið og gildi sem
hún er engan veginn tilbúin til að takast á við. í lokuðum heimi safnsins gilda
ekki aðeins aðrar reglur en hún á að venjast, það er engu líkara en tíminn standi
líka í stað - og fljótlega verður vart við þá kennd að henni sé ekki ætlað að sleppa
ósködduð, eða jafnvel lifandi, úr þessum heimi. Katla Margrét Þorgeirsdóttir
sem fréttakonan og Margrét Helga Jóhannsdóttir sem afgreiðslukona á safninu
eiga skemmtilegan samleik þar sem valdahlutföllin færast smátt og smátt af
höndum fréttakonunnar yfir til afgreiðslukonunnar, og síðar yfirbókavarðarins
með mikilmennskubrjálæðið, sem Eggert Þorleifsson leikur af bæði kómískri og
ógnvekjandi nákvæmni. Yfir öllu vokir “kerfisfræðingurinn” Hulda, sem sífellt er
verið að hóta að “sækja” líkt og um væri að ræða að vekja upp draug eða
skrímsli; þegar hún svo birtist í frábærri túlkun og stórkostlegu gervi Ilmar
Kristjánsdóttur eru hryllingsáhrifin fúllkomnuð, íklædd æpandi blárri vestis-
peysu sem kallar fram í hugann alla skelfilegustu bókasafnsverði barnæskunnar.
Með fyllstu virðingu fyrir þeirri ágætu stétt manna og kvenna, að sjálfsögðu.
120
TMM 2004 • 2