Tímarit Máls og menningar - 01.05.2004, Síða 128

Myndlist
verkunum var sýnt á íslandi.16 Því má líkja við þær óblíðu móttökur sem ab-
straktmálverk Finns Jónssonar frá skólaárunum í Þýskalandi fengu á fýrstu
sýningu hans eftir heimkomuna úr námi.17 Á síðari árum hafa þau verk verið
sýnd reglulega á yfirlitssýningum Listasafhs fslands þar sem þau njóta þeirrar
stöðu að vera fyrstu abstraktverkin í íslenskri myndlistarsögu. Jafnframt er litið
á þau sem helsta framlag Finns til þessarar sögu. Örlög Finns ættu að vera
áminning til forstöðumanna safnsins sem segja þessa sögu um að hafa augun
opin fýrir sögulegum verkum framtíðarinnar. Þeir18 virðast hins vegar hafa talið
að það væri ekki hlutverk Listasafnsins að fyigjast með nýrri list. Það sama gildir
auðvitað um aðra þá sem vinna að málefnum myndlistar, en Listasafn fsiands
liggur vel við höggi vegna stöðu sinnar sem æðsta listastofnun iandsins.
Takmarkaður áhugi á vídeólist hefur ekki eingöngu verið bundinn við Lista-
safn íslands, en sem dæmi um hve seint safnið tók við sér má nefna að það keypti
ekki fýrsta vídeólistaverkið fýrr en aldamótaárið 2000. Þá voru keypt sex verk eftir
Magnús Pálsson.19 Núverandi safnstjóri hefur sjálfur nefnt hann ásamt Steinu Va-
sulka sem helsta vídeólistamann þjóðarinnar, en safnið á aðeins eitt verk eftir
Steinu. Þegar hún var valin fulltrúi fslands á Feneyjatvíæringinn árið f997 í tíð
Beru Nordal hafði aðeins eitt verk eftir hana verið sýnt á Listasafninu á norræna
tvíæringnum Borealis 620 og ekkert verið keypt. Það gerðist ekki fýrr en safnið
eignaðist Mosa Og hraun (2000), sem gert var sérstaklega fýrir Ljósaklif í Hafn-
arfirði, eftir að safnið hafði fengið verkið lánað á Corcoran sýninguna í Washing-
ton haustið 2001. Vídeóinnsetningin Myndhvörf sem Steina vann fýrir Lista-
safnið aldamótaárið var hins vegar ekki keypt. Við vitum flest að Steina er frum-
kvöðull, en það virðist vera full ástæða til að minna á að það hefði hún aldrei
orðið ef hún hefði ekki haft vit á að flytja til Bandaríkjanna. Þar lenti hún í hring-
iðu frjórrar tilraunastarfsemi og fékk tækifæri til að verða stór áhrifavaldur á
mótunarárum miðilsins og komast í hóp fremstu vídeólistamanna í heiminum.
Það þýðir samt lítið að gagnrýna söfnin fyrir sinnuleysi því staðreyndin er sú
að myndlistarmenn höfðu sjálfir almennt lítinn áhuga á myndbandinu á síðari
- helmingi níunda áratugar 20. aldar þegar Ásta kom heim frá námi. Áhuginn virð-
ist ekki hafa tekið að glæðast fyrr en eftir að Myndlista- og handíðaskólinn ákvað
að festa kaup á myndbandsupptökuvél í lok áratugarins. Það segir okkur að að-
gangur að viðeigandi tækjum og tólum getur skipt sköpum. Það undirstrikar ár-
angur Steinu á alþjóðavettvangi og verkin sem Ásta gerði í fullkomnu myndveri
Jan van Eyck akademíunnar en þau gefa auk þess vísbendingu um að skilningur
á miðlinum er lykilatriði. Engin góð vídeóverk verða til án hans og skilningurinn
verður ekki til nema tækifæri til að vinna með möguleika miðilsins sé fýrir hendi.
Myndlist hvers tíma er háð samfélaginu og þróun þess, hvort sem það er í
formi stjórnarfars, efnahags, samgangna eða tækninýjunga. Við Islendingar
ættum að vera okkur betur meðvitaðir um þetta en aðrir þar sem stutt er síðan
við fórum að búa við þau efni og aðstæður sem gerðu einstaklingum kleift að
leggja stund á og njóta lista. En ef til vill er það einmitt vegna þess hve listasaga
okkar er stutt sem við erum sein að tileinka okkur nýja strauma og stefnur. Vídeó-
list var einu sinni framsækin list en það var ekki fyrr en eftir að hún hafði öðlast
126
TMM 2004 • 2