Tímarit Máls og menningar - 01.09.2005, Page 33

Líf að þessu loknu
bein í kring, enda er það almæli þar nyrðra, að á þessu svæði hafi aldrei
verið grafið í garðinum. Eins er það að höfuðskelin á miðmanninum lá
sem svaraði því við hliðina á honum, en beinin í fætinum lágu í náttúr-
legum stellingum og því illskiljanlegt hvernig hún væri þangað komið
[svo], nema hún hefði legið þar frá upphafi. En sem sagt er ekkert hægt
að segja af eða á fyrri en rannsókninni er alveg lokið.“5 Ekki er að undra
að blaðamaðurinn hafi sýnt þessum uppgrefti Guðbrands áhuga. Lík-
amsleifar látinna einstaklinga hafa löngum haft þýðingu fyrir þá sem eft-
ir lifa. Þegar flett er ritum um merkustu fornleifauppgötvanir sögunnar
leika látnir þar stórt hlutverk enda er þróun mannskepnunnar kortlögð
með hliðsjón af höfuðkúpum og beinum frummanna og daglegt líf og
átrúnaður horfinna menningarþjóða metin með hliðsjón af því hvern-
ig þær bjuggu um þá dauðu. Af sömu ástæðum minna minjasöfn víða
um veröld á opin grafhýsi. 1 einu þeirra nýtur kímileitur maðurinn frá
Tollund athyglinnar með lukt augun og snöru um hálsinn; leðuráferð
húðarinnar stafar af áralangri dvöl í danskri mýri. í öðru safni liggur
austurríski ísmaðurinn með óp Munchs á vörunum eftir að hafa geymst
djúpfrystur undir jökli í þúsundir ára.6 Þegar Sebald fór að spyrjast fyr-
ir um minjasafn Norfolk & Norwich-sjúkrahússins og höfuðkúpuna af
Thomas Browne varð hann þess áskynja að menn litu hann hornauga og
enginn af stjórnendum sjúkrahússins vildi kannast við að þar hefði ver-
ið starfrækt slíkt safn. Hann rifjar því upp að ekki er um einsdæmi að
ræða; á árdögum opinberrar heilbrigðisþjónustu var algengt að spítalar
söfnuðu saman ýmsu sem til féll, svo sem fóstrum, fyrirburum, líffær-
um eða afbrigðilegum útlimum, og geymdu í formalíni. Megintilgangur-
inn var læknisfræðilegur en það kom oftar en ekki fyrir að almenningi
væri leyft að skoða dýrðina.7 Sebald minnir líka á að við krufningu Aris
Kindt var hópur áhorfenda viðstaddur; gott ef áðurnefndur Thomas
Browne og heimspekingurinn Réne Descartes voru ekki meðal gesta.
2
Fáum klukkustundum eftir samtalið við ungu flughræddu konuna
heimsótti ég hið þekkta safn British Museum í London. Þar inni eru
varðveittar um eitt hundrað egypskar múmíur og nýlega hefur einni
þeirra, hofprestinum Nesperennub, verið rennt í gegnum sneiðmynda-
tæki. Teknar voru mörg hundruð myndir og þeim raðað þannig saman
með stafrænni tækni að áhorfendur sjá ekki aðeins hvað leynist undir
myndskreyttu yfirborðinu heldur er þeim boðið í ferðalag um myrka
innviði smyrlingsins. „Hann er mestur necrophil (líkvinur) allra íslend-
TMM 2005 • 3
31