Tímarit Máls og menningar - 01.09.2005, Síða 129

Umræður
atriðum og hafna dramatískri uppbyggingu. M.ö.o. sýna verkið sem birtingu
ferlis, rétt eins og hver stund er í raun, hvað sem líður stórum áætlunum. í
stað þess að hanna „vel gert“ listaverk, þar sem öllu sem nöfnum tjáir að nefna
úr hugtakasafni fræðanna er haganlega komið fyrir, skapar listamaðurinn
aðstæður sem hann veit í hjarta sínu að eru sannar á þeim stað og þeirri stundu
sem gjörningurinn á sér stað. Aðstæður sem treysta jafnt flytjendum og áhorf-
endum til að vera með, hér og nú.
Þegar slík verk eru í boði, t.d. í leikhúsi, reynir vissulega á áhorfanda sem
þangað er kominn í leit að vandlega útfærðum fræðikenningum, hefðbundinni
frásögn eða formrænum ramma sem skapar notalegan skilning á því sem fram
fer. Kyrrðin ærir suma, þörfin fyrir hefðbundna framvindu og skýr skilaboð
fyllir aðra óþoli og einhver veltir því kannski fyrir sér eftir á „hvaða tilgangi
það þjónaði að sjá það allt.“ (Sesselja G. Magnúsdóttir, TMM 2, 2005 bls. 112)
Það getur verið mikil þolraun fyrir besta fólk að þurfa að „vera með sjálfu sér“
í rúma klukkustund og komast hvergi.
Sjálfur á ég örlítinn þátt í mótun þessa verks en hef þó aðallega notið þess
að fá að fylgjast með flóknu og um margt einstöku verki þroskast og mótast í
meðförum Helenu og þeirra úrvals listamanna sem slegist hafa í hennar hóp
á leiðinni. Helena hefur það sem meginforsendu í mótun og útfærslu verksins
að gefa áhorfandanum tækifæri til að fullmóta verkið með eigin nærveru og
athygli. Open Source er, líkt og ótal lifandi sýni úr mannlegri tilveru, fengin
að láni eitt andartak til að gefa okkur öllum færi á að upplifa margbreytileika
tilverunnar á eigin forsendum.
Eðli málsins samkvæmt gerir slíkt verk ekki sjálfu sér hátt undir höfði,
hvorki að formi né umbúnaði. Það er eins og margóma mynd, hreyfing, hljóð
og textaflæði í opnu rými þar sem tryggt er að allir hafi pláss til að upplifa sína
tengingu, sína sögu, sinn hljóm og sína hreyfingu. Eða svo vitnað sé aftur í Pál
Baldvin; „Open Source er ögrandi og skemmtilegt verk, fullt af furðu og spurn
... Tónaflóðið kemur og fer, undarlega seiðandi kvika af hljóðum.“
Allir geta fundið sitt bragð af þessari sneið úr tilverunni.
Og um það snýst málið.
í raun er ekki orðum eyðandi á umsögn Sesselju um þetta verk. Það er hins
vegar dapurlegt að fyrir tilstilli hins ágæta tímarits MM muni tilraun dans-
fræðingsins til að þröngva verkinu inn í tillærða staðla dansfræðinnar lifa sem
marktæk heimild um það sem fram fór.
Maður verður samt að vera sanngjarn:
Frá dansfræðilegu sjónarmiði vantar sjálfsagt flest allt í Open Source sem
á að vera í einu stykki danssýningu. Þ.e.a.s. danssýningu eins og þeirri sem
dansfræðingurinn hafði ákveðið að sjá. Það vildi bara svo óheppilega til að það
var ekki sú sýning sem verið var að sýna þetta kvöld.
TMM 2005 • 3
127