Skessuhorn - 18.12.2019, Blaðsíða 82

MIÐVIKUDAGUR 18. DESEMBER 201982
Skúli Hreinn Guðbjörnsson og Guð-
rún Esther Jónsdóttir fluttu frá Akra-
nesi í Dali fyrir fjórum og hálfu ári
síðan. Þau skiptu einbýlishúsinu á
Skaganum og sumarbústaðnum í
Svíndal fyrir jörðina Miðskóg, ásamt
bústofni og tækjakosti og gerðust
kúabændur. Skúli og Esta una hag
sínum vel í sveitasælunni í Dölum
og segja að sveitungarnir hafi tekið
þeim opnum örmum frá fyrsta degi.
Skessuhorn hitti Skúla og Estu á dög-
unum og ræddi við þau um lífið undir
Dalanna sól.
Æskudraumur bóndans
„Við fluttum hingað 1. maí 2015 og
líkar vel. Þetta hefur gengið rosa vel
hjá okkur,“ segja þau. „Ég var í mörg
ár verslunarstjóri í Húsasmiðjunni á
Akranesi og var eiginlega orðinn út-
keyrður þar. Búinn að vera lengi og
mikið álag, en svo hafði búskapurinn
nú alltaf blundað í mér. Ég er fædd-
ur og uppalinn í sveit og frá því ég
var strákur hafði mig alltaf langað að
verða kúabóndi,“ segir Skúli. „Ég fór
að leita að jörð á sínum tíma og datt
niður á þessa. Hún var reyndar ekki
til sölu. Ég hringdi bara í bóndann og
við skiptum á jörðinni með bústofni
og öllu og húsinu okkar á Akranesi og
sumarbústaðnum. Þann 1. maí kom-
um við hingað í hádeginu og tók-
um við lyklunum, bóndinn mjólkaði
að morgni og ég um kvöldið,“ bætir
Skúli við. Þannig rættist æskudraum-
ur Skúla um að verða kúabóndi með
flutningi þeirra hjóna í Dalina. „Þeg-
ar við komum voru 36 mjólkandi kýr
á bænum og rörmjaltakerfi. Strax
2016 fórum við í að breyta í lausa-
göngufjós og erum í dag með 66 bása
og mjaltaróbóta. Núna erum við með
50 mjólkandi kýr á húsi en höfum
verið að fjölga hægt og rólega, aðal-
lega af því okkur hefur vantað kvóta.
Mér sýnist að við gætum verið kom-
in með svona 55 mjólkandi kýr í vor,“
segir Skúli.
Aðspurð kveðst Esta hafa látið eig-
inmanninn um búskapinn að mestu
leyti. „Ég hef svona mestmegnis gert
það, hef bara skipt mér aðeins af hinu
og þessu,“ segir hún létt í bragði.
„Þetta hefur aðallega verið í hans
höndum,“ bætir hún við. „En belj-
urnar elska hana og öll dýr. Hún er
meira að segja orðin svo mikill bóndi
að hún er búin að kaupa sér hross,
þó hún hafi alltaf verið skíthrædd við
hesta,“ segir Skúli stríðnislega. „Já,
það er svona alveg á mörkunum að
ég sé ekki hrædd við hrossin leng-
ur. Þetta eru bara tveggja vetra trippi
og ein eldri meri. Það á eftir að temja
hrossin og þá sjáum við til hvort ég
hef einhvern áhuga á hestamennsku,“
segir Esta og brosir. „Ég held það sé
allavega mjög stutt í að hún gangi í
hestamannnafélagið,“ bætir bóndinn
við.
„Allt annar taktur“
Skúli er Húnvetningur að uppruna,
ólst upp við búskap á bænum Sval-
barði í Húnaþingi vestra, en bærinn
stendur um það bil fyrir miðju Vatns-
nesi að vestanverðu. Esta er hins veg-
ar styttra frá æskuslóðunum, en hún
sleit barnsskónum í Saurbæ í Dala-
sýslu. „Við bjuggum fyrst í Litlaholti
þegar ég var bara pínulítil, ég man
ekkert eftir því. Síðan fórum við að
Efri-Múla í nokkur ár en lengst af
vorum við í Skuld,“ segir hún. „Það
var aldrei búskapur á mínu heimili,
pabbi vann í Fóðuriðjunni og mamma
í kaupfélaginu, sem var nokkuð al-
gengt fjölskyldumynstur í Saurbæn-
um á þeim tíma,“ segir Esta.
Hjónin hófu sinn búskap á Geita-
felli á Vatnsnesi, voru þar í einn vet-
ur en fluttu síðan að Hvammstanga.
Þaðan fóru þau síðan á Akranesi og
voru lengi þar, allt þangað til leið
þeirra lá í Dalina vorið 2015. En
hvernig var að flytja í sveitina eftir
langan tíma í þéttbýlinu og hvernig
var þeim tekið í Dölunum? „Að búa
í sveit er öðruvísi en að vera í þétt-
býlinu. Á Skaganum vann maður all-
an daginn og kom uppgefin heim
að kvöldi,“ segir Skúli. „Þetta er allt
öðruvísi og allt annar taktur,“ segir
Esta. „Það er allt miklu afslappaðra í
sveitinni,“ segja þau. „Ég myndi líka
segja að Dalamenn hafi tekið okkur
mjög vel,“ segir Esta og Skúli tekur
undir með henni. „Þeir hafa allir ver-
ið boðnir og búnir að aðstoða okkur
við hvað eina eftir að við fluttum. Al-
veg sama hvað það er og nágrannarn-
ir eru einstaklega liðlegir,“ segja þau
en viðurkenna að auðvitað komi fyrir
að þau sakni þéttbýlisins. „Helst vildi
maður vera nær börnum og barna-
börnum, þau eru öll á Akranesi eða
í Hvalfjarðarsveit,“ segja þau en bæta
því við að bráðlega verði breyting þar
á. Elsta dóttir þeirra hyggur á flutn-
inga í Dalina um áramót ásamt fjöl-
skyldu sinni. Þar með verða þrjú
barnabarnanna komin í bakgarðinn
hjá Skúla og Estu og munu án efa
njóta þess að leyfa ömmu og afa að
dekra við sig.
Eftir að þau fluttu í sveitina hafa
Skúli og Esta á hverju ári hald-
ið sveitadag á vorin. „Þá bjóðum
við fjölskyldum okkar í heimsókn
til að skoða dýrin og upplifa stemn-
inguna í sveitinni á vorin. Við grill-
um fyrir alla, kýrnar eru settar út,
börnin skoða lömb og kálfa og allir
hafa gaman saman. Þetta hefur verið
afar vel heppnað hjá okkur og kom-
ið upp undir hundrað manns,“ segja
þau ánægð. „Svo rétt fyrir aðvent-
una höfum við haldið jólaball heima
í stofunni þar sem við bjóðum börn-
um, barnabörnum og nokkrum ætt-
ingjum. Þar dönsum við í kringum
jólatréð, jólasveinninn kemur og svo
fá sér allir kakó og smákökur. Þetta
hefur sömuleiðis lukkast vel og allir
bíða spenntir eftir þessum viðburði,“
bæta þau við.
„Blandaður búskapur“
Kúabú eru ekki mörg í nágrenni Mið-
skógar, Dalirnir hafa einkum ver-
ið þekktir fyrir sauðfjárrækt í gegn-
um tíðina. „Ég var einmitt að telja
þetta saman um daginn og held að
þau séu í kringum tíu samtals í Döl-
um og Reykhólasveit. Dalirnir hafa
alltaf verið mikið sauðfjárræktarhér-
að,“ segir Skúli en lætur vel af því
að framleiða mjólk í Dölum. „Þessi
jörð býður ekki upp á sauðfé, ekk-
ert afréttarland. En hún er fín kúa-
jörð með prýðilega stóru ræktarlandi.
Síðan er stutt að fara með mjólkina í
Búðardal,“ segir hann og Esta skýt-
ur því inn í að þau séu reyndar með
tíu kindur á bænum, sér til gamans.
„Þetta er blandaður búskapur,“ segir
hún og brosir.
Eins og þekkist víða til sveita þá
hafa hjónin bæði tekjur af öðru en
bústörfunum. „Ég er að vinna í Lyfju
í Búðardal, er þar einn dag í viku
og svo tek ég afleysingar hvort sem
það er í Búðardal, Stykkishólmi eða
Borgarnesi,“ segir hún. „Einhver þarf
að vinna fyrir búinu,“ skýtur Skúli að.
Þess utan á Esta sæti í fjallskilanefnd
Dalabyggðar en Skúli hefur þó lát-
ið meira að sér kveða á sviði sam-
félagsmálanna. Hann gaf kost á sér
til setu í sveitarstjórn fyrir kosning-
arnar á síðasta ári og var kjörinn. Nú
er hann sveitarstjórnarfulltrúi, for-
maður byggðarráðs, formaður Dala-
veitna og í stjórn Silfurtúns. Var þetta
alltaf stefnan? „Ekki þegar við flutt-
um,“ segir hann og brosir. „En svo
voru menn að tala saman á Facebo-
ok í aðdraganda kosninganna og ég
var að skipta mér af umræðunni. Svo
fannst mér ég bara vera búinn að
babbla svo mikið að ég þyrfti að gefa
kost á mér. Það er ekki hægt að tuða
bara á netinu, maður verður að vera
tilbúinn að leggja hönd á plóg. Ég gaf
því kost á mér, en var alveg viss um
að það þekkti mig enginn og ég fengi
engin atkvæði. En ég held að ég hafi
verið þriðji maður inn,“ segir Skúli.
„Þetta hefur verið rosa skemmtilegt,
góð leið til að kynnast fólki og um
að gera ef maður getur lagt eitthvað
af mörkum. En þetta er mikil vinna.
Það þarf að vinna fyrir búskapnum,“
segir hann léttur í bragði. „Það voru
svo sem ekki mörg markmið sem ég
lagði upp með fyrir kosningar, fyrst
og fremst að stuðla að því að hús-
næði yrði byggt í Búðardal, sem er
byrjað núna við Bakkahvamminn. Ég
tel mig eiga stóran hlut í því verkefni
og gaman að sjá það verða að veru-
leika. Líka af því að fyrir kosningar
voru engir á því að sveitarfélagið ætti
yfirhöfuð að vera að standa í þessu.
Sveitarfélagið gerir það svo sem ekki,
stofnar sjálfseignarstofnun sem held-
ur utan um þetta, með stofnfram-
lagi frá Íbúðalánasjóði. En ef sveit-
arfélagið sýnir þessu ekki áhuga, þá
er í rauninni ekki hægt að ætlast til
þess að einhver annar geri það. Þann-
ig hefur allavega mín nálgun á þetta
verið,“ segir hann.
Kjötvinnsla í bígerð
Um þessar mundir vinnur Skúli einn-
ig hörðum höndum að því að koma á
fót kjötvinnslu í Dölum. „Þetta verð-
ur kjötsmiðja. Þegar búið verður að
finna húsnæði kaupum við inn tæki til
kjötvinnslu og sækjum um öll tilskil-
in leyfi. Svo verður aðstaðan leigð út
dag og dag, þá getur hver bóndi kom-
ið og unnið sitt kjöt og selt eins og
hann vill, fullunnið, nú eða tekið það
heim,“ segir Skúli. „Þetta er hugsað
til að bændur geti stjórnað vinnslu á
sínu kjöti sjálfir og þurfi ekki hver og
einn að kosta þau leyfi sem til þarf ef
þeir vilja gera það. Úr þessari smiðju
mætti til dæmis selja beint frá býli.
Þarna skapast tækifæri fyrir okkur í
bændastétt að fá meira út úr sínum af-
urðastöðvunum, en láta ekki afurða-
stöðvarnar aféta okkur,“ segir hann
ómyrkur í máli. „Fyrirkomulag sem
þetta hefur gefist vel á Skagaströnd.
Þar eru fullnýttir milli fimm og sex
mánuðir á ári, frá september og fram
í mars,“ bætir hann við. „Búið er að
fá styrk upp á 1200 þúsund frá SSV
og við vorum að auglýsa eftir hlutafé
í nýstofnað hlutafélag um vinnsluna.
Síminn er aðeins byrjaður að hringja
og það er áhugi fyrir þessu. Ég vona
að bændur hér í Dölum og nágrann-
ar okkar Reykhólasveit og Ströndum
taki þátt sem flestir, það mun bara
gera batteríið rekstrarhæfara. Þörfin
er til staðar, menn eru farnir að nota
svona lagað annars staðar um landið
og ég sé ekki af hverju við ættum ekki
að gera það hérna líka,“ segir Skúli.
Undir Dalanna sól
Beðin um að líta inn í kristalskúluna
og spá fyrir um framtíðina segjast þau
hjónin ekki sjá annað í kortunum en
Dalanna sól. „Allavega næstu árin,“
segir Skúli. „Ég sagði tíu ár þegar við
fluttum hingað. Þá verðum við orðin
svo gömul og hætta á að við stöðn-
um bara,“ bætir Esta við létt í bragði.
„Það er allavega betra að selja búið og
hætta í góðum gír en að missa tökin á
hlutunum. En svo veit maður aldrei,
það fer eftir heilsunni líka,“ seg-
ir hún. „Þá verð ég sextugur og Esta
55 ára. Kannski er það bara góður
tími til að hætta. Eftir það gæti eitt-
hvað farið að láta undan. Þá er best
að selja bara og hætta. En svo kem-
ur kannski bara einhver og tekur við,“
segir hann, „eða við höngum áfram,“
segir Esta og lítur á eiginmanninn.
„Já, ég hugsa að við verðum hérna
til níræðs. Þú enn í Lyfju og ég enn í
sveitarstjórninni,“ svarar Skúli léttur í
bragði að endingu.
kgk
„Allt miklu afslappaðra í sveitinni“
- segja Skúli og Esta á Miðskógi í Dölum
Skúli og Esta ásamt hópi fólks sem kom að fundi um fullvinnslu afurða í Dölum,
en fundurinn var haldinn í Árbliki síðastliðið vor. Nú er málið komið á rekspöl
og auglýst var eftir hlutafé í nýstofnað hlutafélag um vinnsluna nálægt síðustu
mánaðamótum. Ljósm. úr safni/ sla.
Skúli Hreinn Guðbjartsson og Guðrún Esther Jónsdóttir á Miðskógi í Dölum.
Frá því Skúli og Esta fluttu að Miðskógi hafa þau haldið sveitadag á hverju
vori. „Þá bjóðum við fjölskyldum okkar í heimsókn til að skoða dýrin og upplifa
stemninguna í sveitinni á vorin. Við grillum fyrir alla, kýrnar eru settar út, börnin
skoða lömb og kálfa og allir hafa gaman saman.“ Ljósm. úr einkasafni.
Börn, barnabörn og ættingjar á
jólaballi í stofunni á Miðskógi nú á
aðventunni. Ljósm. úr einkasafni.