Skessuhorn - 18.12.2019, Blaðsíða 90

MIÐVIKUDAGUR 18. DESEMBER 201990
Haraldur Benediktsson, fyrsti
þingmaður Norðurlandskjördæm-
is vestra, skrifaði opinskáa grein á
Facebook síðu sína í liðinni viku
undir fyrirsögninni „Ég er miður
mín.“ Hann tekur fram að slíka fyr-
irsögn sé ekki pólitískt skynsamlegt
að setja fram, en gerir það engu að
síður. „Ég geri það vegna þess að ég
finn til ábyrgðar. Í 15 ár hef ég ver-
ið að láta mig varða hagsmuni fólks.
Hagsmuni allra landsmanna - reynt
að tala fyrir hagsmunum fólks sem
býr á landsbyggðinni. Allan tímann
hef ég skynjað stuðning, skilning
þeirra sem búa á svonefndu höf-
uðborgarsvæði. Við erum ein þjóð.
Samt er það þannig að íbúar lands-
byggðar, sveitanna, horfa fram
á allt aðrar aðstæður en megin-
þorri landsmanna. Við þolum hærri
kostnað við flutning á rafmagni,
verri tengingar og minni gæða
þeirra tenginga. Við örfáir íbúar
sveitanna þurfum að byggja upp
og viðhalda ógnarstóru dreifikerfi -
eftir að hafa á árum áður tekið þátt
í að byggja upp með gjöldum okk-
ar fyrir uppbyggingu á svonefndum
þéttbýlissvæðum. Það berum við
nú ein. En það er samt kerfið sem
á að vera grunnur að því allir geti
notið þess að skipta um orkugjafa
fyrir bíla - svo eitthvað sé nefnt.
Samt er mestallt rafmagn framleitt
í virkjunum sem standa í sveitum
- flutt með kerfum sem liggja um
lönd bænda.“
Haraldur segir að sem betur
fer hafi verið gert stórátak í lagn-
ingu jarðstrengja fyrir dreifiveitur.
„Ástandið væri hrikalegt núna - ef
svo væri ekki. Gleymum því ekki.
En engin kerfi og engin mannvirki
geta heldur verið þannig að þau
þoli hvað sem er.“ Haraldur þekk-
ir hvaða tjón margir kollegar hans í
stétt kúabænda standa frammi fyrir.
„Afurðatap kúa sem ekki var hægt
að mjólka í marga daga - glötuð
framleiðsla sem hellt var í svelginn.
Skemmdar girðingar, tjón á hús-
um. Þeir fjármunir verða ekki sóttir
í afurðaverð til bænda. Það er enn
önnur saga.“
Undir lok langrar færslu sinn-
ar skrifar Haraldur: „Ég veit um
skammtímahugsun sem liggur að
baki því að rækta ekki, að styrkja
ekki grundvöll atvinnugreina þeirra
sem á landsbyggðinni lifa. Skamm-
sýnin sem hefur veikt t.d. matvæla-
framleiðslu sveitanna. Ég hef hlust-
að óteljandi sinnum á hvernig má
búa til óendanlegar tekjur fyrir rík-
ið að setja aflaheimildir á uppboð.
Hvernig við getum skapað gríðar-
legan arð af því að hækka rafmagn
til iðnaðar.
Ég er miður mín vegna þess að
mér finnst hafa afhjúpast hve mik-
ill munur er á aðstöðu fólks og mér
hefur ekki tekist betur til að tala
máli þeirra. Ég hef ekki sett veg-
tyllur fyrir mig í efsta sæti - það
gera fæstir. Ég er ekki að ásaka
neinn um gera það - en vil að sé
hlustað á hvað ég segi. Að það
verði breytingar - raunverulegar
breytingar. Fánýti karps pólitíkur
um mörg málin - eins og um eitt-
hvað ímyndað meira frelsi ef bara
megi flytja meira og meira inn. Um
hvort samningur við þjóðkirkjuna
sé eðlilegur - eða hvort einstaka
fjárveiting standist nákvæmar um
óvænt og ófyrirséð i fjáraukalög-
um - verða hjóm þegar hugsað er
um fólk sem situr sambandslaust í
köldum húsum - rafmagnlausum
sjúkrahúsum. Ég ber mína ábyrgð.
Við búum við óblítt veðurfar - það
verða áföll,“ segir Haraldur; „Setj-
um fólkið í fyrsta sæti en ekki póli-
tíska tækisfærismennsku.“
mm
Þegar maður flytur tímabundið
til útlanda, á stað þar sem skort-
ur er á skýjum og magn sólar er í
öfugu hlutfalli við verð á mat og
drykk, þá gefast margar stundir til
lestrar. Samfélags- og aðrir miðl-
ar gefa núna merkilega mynd af
ástandinu á Íslandi eftir atburði
síðustu viku. Þegar þetta aðventu-
hret er yfirstaðið og landsmenn
eru farnir að fá yfirsýn yfir það
hvað gerðist eiginlega, er farið að
örla á samviskubiti og svitadrop-
um hjá einstaka opinberum starfs-
manni. Ekki þó þeim fótgöngulið-
um veitu og vega. Þeir hafa bara
svitnað vegna vinnu en ekki sekt-
arkenndar og eiga mikið hrós skil-
ið fyrir sitt framlag. En greinilegt
er að hægt hefði verið að gera bet-
ur, bregðast hraðar við og sækja
fleiri í undirbúning.
Það rifjast upp fyrir mér nokk-
ur atvik í mínu starfi sem forsvars-
manns björgunarsveitar til fjölda
ára þar sem ég hef þurft á þjónustu
opinberra starfsmanna að halda.
Bæði ráðinna og kjörinna. Ég
kann of margar sögur af hrokafull-
um tilsvörum eða ótrúlegum töf-
um á afgreiðslu erinda. Eða ótrú-
legu skilningsleysi á eðli okkar
starfsemi og engar tilraunir gerðar
til að setja sig í spor okkar. Þetta er
þó ekki algilt enda hefðu björgun-
arsveitir Íslands aldrei getað sinnt
sínum verkum í síðustu viku ann-
ars. Þeir taka til sín sem eiga.
Ég er núna að lesa allar afsak-
anirnar hjá ráðamönnum: Tetra
klikkaði, rafmagnið klikkaði, út-
varpið klikkaði... en ekki ég! Þá rifj-
ast upp allir fundirnir, öll erindin,
allar beiðnirnar, allar umsóknirnar
sem maður hefur sótt, sent og sífr-
að yfir í gegnum árin fyrir björg-
unarsveitina. Og viðbrögðin hafa
verið á ýmsa vegu. „Já góði minn,
þú aftur“, „ja, við erum nú hætt að
styrkja“, „já setjum þetta í nefnd“
eða: „Þessir björgunarsveitamenn!
Þeir halda bara að þeir geti fengið
allt og viti allt.“
En þegar innviðirnir hjá þriðj-
ungi landsmanna hrundu í eftir-
minnilegu fárviðri þá voru þessi
tilsvör gleymd og ekki notuð þeg-
ar þurfti að bjarga málum, virkja
plan A. Þá var gott að geta fengið
fólk til aðstoðar sem gat allt, vissi
allt og rukkaði ekki neitt.
Ég á til góða sögu um það þegar
fólk áttar sig á í hverju okkar starf
felst. Eitt sinn hafði samband við
mig forstjóri í stóru fyrirtæki sem
vildi kaupa af björgunarsveitinni
aspir. Á þeim tíma þræluðum við
okkur út við að stinga upp aspartré
og selja. Þessi góði maður vildi fá
ákveðið magn en sagði svo strax:
„Fæ ég ekki 30% afslátt?“ Ég er
stundum seinn til svars en í þetta
skiptið stóð ekki á svari. „Þann-
ig að þegar þú hringir í björgun-
arsveitina vegna þess að þakið þitt
er að fjúka og biður um tíu menn,
á ég þá að biðja um 30% afslátt og
senda þér sjö?“ Spurði ég. Frekari
umræður um afslætti urðu ekki.
Þetta er nú tilefni skrifa minna.
Að minna enn og aftur á þá stað-
reynd að í tuga ára hafa konur og
menn þessa lands unnið ótrúlega
ötult og óeigingjarnt starf við að
undirbúa sig fyrir viðlíka hamfar-
ir eins og dundu á Íslandi þriðju-
daginn 10. desember. Ekki látið
þvergirðingshátt embættismanna
stoppa sig. Það að hægt hafi ver-
ið að senda þrjá snjóbíla og lið
björgunarsveitafólks á valda staði á
undan óveðrinu var ekki gert með
mánaðar fyrirvara. Það þurfti bara
eitt samtal til þess. Og sem betur
fer þurfti ekki að senda neitt erindi
á opinbera stofnun. Þá hefði þetta
lið aldrei farið neitt.
Íslendingar hafa byggt upp eitt
besta björgunarkerfi í heimi. Það
er plan A. Allt hjal um að það þurfi
að byggja upp plan C eða að skoða
hvað fór úrskeiðis er svo sem gott
og gilt en svifaseinir opinberir
starfsmenn eiga bara að viður-
kenna vanmátt sinn fyrir óblíðum
náttúruöflum norðurhjara og láta
fagfólk í verkið. Náttúran bíður
ekki eftir ákvörðun nefndar.
Kæru opinberu starfsmenn,
jafnt ráðnir sem kjörnir. Þegar við
þurfum að leita til ykkar með er-
indi vegna starfa okkar fyrir björg-
unarsveit, eru þið til í að sinna
okkar erindum jafn hratt eða næst-
um jafn hratt og þið viljið að við
sinnum ykkar erindum? Ég efast
um það að einhvert ykkar, strand
í fjöru eða á fjallvegi hafi áhuga á
sambærilegum svörum og ég vís-
aði til í upphafi þessarar greinar:
„Já góði minn, þú aftur“, „ja, við
erum nú hætt að sækja í dag“, og
„já setjum þetta í nefnd.“
Sameinumst um að efla enn
frekar þann ótrúlega samtaka-
mátt sem birtist í björgunarsveit-
um Íslands. Plani A. Hikum ekki
við að taka á þeim málum sem við,
fagfólkið, hert í hverju aðventu-
hretinu á fætur öðru, bendum á
að þurfi að bæta. Og sameinumst
um að tryggja að þau sem að rjúka
út í sortann til bjargar um leið og
flestir flýja inn, hafi þann búnað
og öryggistæki sem eru algjörlega
nauðsynleg til að tryggja örugga
heimkomu allra mæðranna, feðr-
anna, systranna og bræðranna sem
eru að brjótast á milli bæja til að
sinna náunganum eða eru að leita
að og bjarga fólki og fénaði.
Ekki spyrja hvað getur björg-
unarsveitin gert fyrir mig held-
ur spyrjum: Hvað get ég gert fyrir
björgunarsveitina!
Podgorica Svartfjallalandi, þar
sem sumarið gleymdi að fara. Sól og
endalaust logn.
Ásgeir Kristinsson.
Höf. er fv. formaður Björgunar-
félags Akraness.
Landsmenn allir hafa á nýliðnum
dögum upplifað fátíðar afleiðingar
vetrarveðurs. Óveðrið hefur opin-
berað gríðarlega veikleika í grunn-
innviðum landsins. Þúsundir íbúa
hafa verið án án rafmagns og fjar-
skiptasamband verið í lamasessi
og er ekki að fullu komið í eðlilegt
horf enn þegar þetta er ritað. Yfir
800 björgunarsveitarmenn hafa
sinnt um 1000 útköllum vítt og
breitt um landið og sem fyrr stað-
ið vaktina með miklum sóma, hafa
unnið gott starf sem gerir hvern Ís-
lending stoltan.
Rafmagnsleysið og slitrótt fjar-
skipti hafa gífurleg áhrif á öryggi
og líf fólks. Það er óásættanlegt að
fólk og fyrirtæki þurfi að búa við
slík skilyrði. Það er grundvallaratr-
iði að raforkuöryggi sé tryggt bæði
í þéttbýli og dreifbýli. Í því felst
að stjórnvöld í fyrsta lagi tryggi að
fjármunum sé varið í uppbyggingu
raforkukerfisins og að fjármunum
fengnum, þá sé í öðru lagi greiðlega
og hindrunarlaust hægt að vinna að
úrbótum á flutningskerfi raforku
og tryggja, a.m.k. að því leyti ör-
yggi fólks um landið allt.
Á þessu hefur verið mikill mis-
brestur. Eftir þá reynslu sem við
erum enn að vinna úr virðist harla
ljóst að endurskoða þurfi lands-
skipulag það sem snýr að viðhaldi
innviða og uppbyggingu þeirra.
Þetta á við um flutningskerfi raf-
orku, fjarskiptin, vegi, hafnir og
flugvelli svo eitthvað sé nefnt. Þetta
er sameiginlegt verkefni okkar allra
sem við eigum að nálgast yfirveg-
að og af þeirri alvöru sem tilefnið
sannarlega gefur.
Við þurfum að yfirfara ýmsa þá
lagaþætti sem snúa að umhverfis-
vernd, skipulagi og úrskurðamál-
um, gera úrvinnsluna markvissari
og horfa hiklaust til þjóðarörygg-
is í því sambandi, til almannahags-
muna og hlutskiptis íbúa lands-
byggðar sérstaklega. Mikilvægt
er að árétta að með þessu er ekki
sneitt að núverandi umhverfis- og
skipulagsákvæðum eða verndar-
sjónarmiðum. Vistvænar aðgerðir
og sjálfbærni á og þarf að vera stöð-
ugt leiðarljós en við höfum ekki
haldið vöku okkar og breytinga er
þörf.
Innviðir, hvort sem átt er við raf-
orku, menntakerfi, samgöngur eða
heilbrigðisþjónustu, eiga að vera
með þeim hætti að sem minnstu
máli skiptir hvar fólk kýs að búa.
Það hefur ekkert skort á loforð og
fyrirheit en niðurstaðan er enn sem
fyrr; íbúum á landsbyggðinni er
haldið í stöðugri óvissu með hver
staðan verði til framtíðar.
Það er samdóma álit þingflokks
Samfylkingarinnar að það skuli
vera forgangsverkefni stjórnvalda
að jafna búsetuskilyrði og stuðla
að velferð og öryggi fólks um allt
land.
Ég leyfi mér einnig sem almenn-
ur borgari að koma hér í lokin á
framfæri þökkum til viðbragðs-
aðila, björgunarsveitarfólks, heil-
brigðisstarfsmanna, hjálparsamtaka
og allra þeirra sem lagt hafa hönd á
plóg marga undanfarna sólarhringa
og eru jafnvel enn að störfum á
landssvæðum sem illa urðu úti.
Með ósk um gleðilega jólahátíð,
Guðjón S. Brjánsson
Höf. er alþingismaður Samfylking-
ar í NV kjördæmi.
Haraldur bóndi í heyskap. Ljósm. úr safni Skessuhorns.
Haraldur kveðst miður sín yfir varnarleysi landsbyggðarfólks
Pennagrein
Ótraustir innviðir
og orka
Pennagrein
Plönin sem fuku