Skessuhorn - 18.12.2019, Blaðsíða 66

MIÐVIKUDAGUR 18. DESEMBER 201966
Nýbýlið Ægissíða í Hvalfjarðar-
sveit lætur ekki mikið yfir sér. Það
er byggt á spildu úr landi Más-
staða og kúrir húsið í skjóli við mön
fjallmegin við Innnesveginn. Þar
er kominn myndarlegur trjálund-
ur. Litlar skógarplöntur fá góðan
aðbúnað með því að óseldar bæk-
ur eru lagðar við stofn þeirra til
að bægja illgresi frá og síðar meir
breytast þær í næringu. Kartöflur
eru ræktaðar og geymdar í jarð-
hýsi á lóðinni. Húsið byggðu hjón-
in Áskell Þórisson og Vilborg Að-
alsteinsdóttir og ákváðu að gera
að íverustað sínum þegar aldurinn
færðist yfir. Nú hallar að starfslok-
um hjá þeim báðum og hyggjast
þau nú byggja við húsið og koma
sér þar enn betur fyrir. Þau hafa í
hyggju að selja eða leigja húsið sitt
í Kópavogi og segjast njóta þess að
vera í sveitinni. Tengsl þeirra við
Vesturland eru ekki mikil, önnur
en þau að Áskell starfaði um tíma
sem kynningarstjóri Landbúnað-
arháskólans á Hvanneyri en fjöl-
marga þekkir hann frá fyrri störf-
um sínum. Hann var blaðamaður
að ævistarfi, var fyrsti blaðamaður-
inn sem ráðinn var í fullt starf utan
höfuðborgarsvæðisins, var fyrst á
Tímanum en lengi hjá Degi á Ak-
ureyri, þar sem hann á sínar ræt-
ur, en suður fyrir heiðar fluttu þau
fyrir mörgum árum. Áskell stofn-
aði Bændablaðið fyrir Bændasam-
tökin, var fyrsti ritstjóri blaðsins og
segir að blaðamannabakterían sé
ódrepandi, ekki ósvipað og miltis-
brandurinn. Fyrir nokkrum árum
hætti hann á Bændablaðinu, var um
tíma kynningarstjóri Landbúnað-
arháskóla Íslands en nú seinni árin
hjá Landgræðslunni. Áskeli er annt
um umhverfið og segir Íslendinga
þurfa að taka sig á í þeim efnum.
Við lítum yfir feril Áskels.
Byrjaði með útgáfu í
skátafélagi
„Á Akureyri sleit ég barnsskón-
um. Ég fékk fjölmiðlabakteríuna
ansi snemma og ljóst hvað í stefndi.
Þegar ég var í skátunum fyrir margt
löngu gáfum við félagarnir út
blað sem fjallaði um skátalífið. Ég
minnist þess að við fengum að slá
inn texta á IBM kúluritvél á skrif-
stofu Slippstöðvarinnar á Akur-
eyri. Við notuðum stensla sem síð-
an voru settir í fjölritunarvél. Þetta
var gaman í byrjun en þegar við
nenntum ekki að skrifa meira, datt
einhverjum það snjallræði í hug að
setja í texta að fjölritunarvélin hefði
bilað og því væri ekki hægt að koma
með fleiri fréttir! Auðvitað héldu
þessi rök ekki vatni en við vorum
hamingjusamir með fjölritaða blað-
ið okkar, töldum okkur hokna af
reynslu. Þar með held ég að takt-
urinn hafi verið sleginn. Þarna var
kviknaður einhver neisti sem ekki
hefur tekist að slökkva.“
Myndaði fyrsta
sjónvarpskvöldið
Ljósmyndun kom snemma inn í líf
Áskels. „Ég átti Kodak Instamatic
og myndaði til dæmis fyrsta kvöld-
ið þegar Ríkissjónvarpið hóf göngu
sína. Ég tók hverja myndina á fæt-
ur annarri af skjánum en vissi ekki
fyrr en myndirnar komu úr fram-
köllun að flassið þurrkaði út mynd-
ina á skjánum. Ég átti því margar
myndir af sjónvarpstæki móður-
systur minnar í Hafnarfirði,“ segir
Áskell og hlær. „Síðar kom ég mér
upp framköllunartækjum í geymslu
í húsi foreldra minna. Frændi minn
tók þátt í fyrirtækinu og við lét-
um strax útbúa stimpil með orðinu
„Hrollur“ en svo skírðum við starf-
semina. Saga Hrolls var stutt, en við
áttum stimpilinn nokkuð lengi.“
Taldi að atvinnuboðið
væri grikkur
Áskell fullyrðir að hann sé fyrsti
blaðamaðurinn sem nokkur fjöl-
miðill réði í fullt starf utan höf-
uðborgarsvæðisins. „Framsókn-
armenn í Norðurlandskjördæmi
eystra fengu nasaþef af því að ég
hefði áhuga á blaðamennsku og
þeir vildu koma sér og sínum verk-
um á framfæri á síðum Tímans.
Ég hef skólasystur mína á Dalvík
grunaða um að hafa sagt Hilm-
ari Daníelssyni, sem síðar flutti út
skreið til Afríku, að ég væri mögu-
legur kandídat í þetta starf. Lík-
lega hefur Hilmar verið formaður
kjördæmisráðsins. Hilmar hringdi
í mig að kvöldi dags og kynnti sig
og hóf að segja mér frá því að það
væri laust starf blaðamanns á Akur-
eyri. Svona voru nú tengslin náin
milli blaðs og flokks. Ég gerði strax
ráð fyrir að Hilmar þessi væri ekki
til og að skólasystkini mín væru að
gera at í mér. Ég sleit því samtalinu
frekar fljótt og sagði föður mínum
heitnum frá meintum grikk félaga
minna. Pabbi kannaðist við Hilm-
ar og sagði mér að hringja snarlega
í manninn, sem ég og gerði. Hilm-
ar sagði mér síðar að fyrra samtal-
ið hefði verið með þeim undarleg-
ustu sem hann hefði átt um ævina.
Til að gera langa sögu stutta þá var
ég ráðinn sem blaðamaður Tím-
ans á Norðurlandi eystra með að-
setur á Akureyri og þar var ég sum-
arið 1975.“
Framkallað á klósettinu
En hvernig var það fyrir ung-
an manninn að koma inn í blaða-
mennsku á þessum tíma? „Þegar
maður er um tvítugt getur mað-
ur allt! Mér fannst ekkert eðlilegra
en að fara að skrifa fréttir um líf-
ið á Norðurlandi. Tölvur voru ekki
þvælast fyrir manni í þá daga. Ég
átti Olivetti ritvél sem ég notaði og
lagði auk þess til myndavél. Trú-
lega hefur Tíminn útvegað fram-
köllunartæki sem ég setti upp á sal-
erni skrifstofunnar. Framsóknar-
mennirnir lögðu mér líka til lítinn
Fiat bíl sem ég notaði allt sumarið.
Ritvélin dugði vel allt þar til gest-
ur í samkvæmi á skrifstofunni hellti
líkjör yfir vélina þannig að stafa-
settið límdist saman.“ Áskell hlær
að þessum endurminningum, en í
frumkvöðlastarfi sem blaðamaður
þurfti hann að þróa starfið allt frá
grunni. „Ég fékk ekki mikinn tíma
til að undirbúa þessa veru mína á
Akureyri. Ég var í nokkra daga hjá
Tímanum í Reykjavík til að kynnast
fólkinu sem starfaði á blaðinu. Þá
var Kristinn Finnbogason, þekkt-
ur maður á sinni tíð, framkvæmda-
stjóri Tímans. Gull af manni. Hann
var mjög hrifinn af því að nýi blaða-
maðurinn hafði með sér tjald þeg-
ar hann fór um Norðurland. Yfir-
leitt borðaði ég nesti sem móð-
ir mín útbjó. Dagpeningar og yf-
irvinna voru óþekkt fyrirbæri en
Kristinn greiddi mér launaupp-
bót í september. Mér fannst það
býsna gott. Hann gaf mér líka stór-
an vindil þegar ég kom suður seint
um haustið.“
Erlendar fréttir og
svo var hring
í framsóknarmenn
En hvað er minnisstæðast frá þessu
fyrsta sumri blaðamanns á lands-
byggðinni? „Hugsanlega er það
frétt sem ég skrifaði um ólöglegar
hrefnuveiðar Norðmanna úti fyrir
Norðurlandi. Ég held að þessi frétt
hafi orðið til þess að Norðmenn
hættu hrefnuveiðum við Ísland.
Að minnsta kosti lítur það vel út í
minningunni að ég hafi lagt mitt af
mörkum til þess að hrekja frændur
okkar á brott! Þegar maður horf-
ir til baka er alveg með ólíkind-
um hvað Tímamenn treystu unga
fólkinu sem vann hjá blaðinu. Þeg-
ar ég var síðar blaðamaður Tím-
ans í Reykjavík sá ég um erlendar
fréttir í stuttan tíma. Þá ruddu vél-
ar út úr sér fréttum frá útlenskum
fréttastofum en ég las og má full-
yrða að mitt mat á því hvað væri
helst að fá frá útlöndum hafi feng-
ið að ráða. Ég þýddi langa og stutta
texta um hitt og þetta sem var að
gerast í heiminum. Þess á milli
hringdi maður í kaupfélagsstjóra og
Framsóknarmenn og leitaði frétta.
Á þessum árum áttaði ég mig á því
að fundargerðir sveitarfélaga voru –
og eru – gullnáma fyrir blaðamenn.
Ég gerðist áskrifandi að fundagerð-
um og las þær spjaldanna á milli.
Seinna gat maður komist í sömu
námur í gegnum netið. Oft sendi ég
dugmiklum fundarriturum þakk-
læti í huganum. Þeir hjálpuðu mér
mikið í starfi.“
Óreglusamt líferni
Til er gömul „mýta“ um að á rit-
stjórnum fjölmiðla hafi þurft að
skera sig í gegnum vindlareyk auk
þess sem margir hafi hallað sér um
of að stútnum. „Já, þegar ég byrjaði
sem blaðamaður upp úr 1975 var
talsvert áfengi haft um hönd. Það
mátti varla opna svo hárgreiðslu-
stofu að ekki voru boðaðir blaða-
menn á staðinn og vel veitt. Ég man
ekki betur en að norrænu umferð-
Áskell Þórisson ritstjóri lítur yfir farinn veg við blaðamennsku og önnur störf:
Markmiðið var að bændur biðu eftir Bændablaðinu
Áskell Þórisson í Ægissíðu sýnir hér stoltur karföfluuppskeruna.
Áskell og Vilborg heima í eldhúsi í Ægissíðu.