Náttúrufræðingurinn - 2019, Síða 20

Náttúrufræðingurinn
92
Árstíð / Season
Vor / Spring
Sumar/haust / Summer/Autumn
Vetur / Winter
S
ýn
d
á
rá
sa
g
ir
ni
(m
ið
g
ild
i h
ó
p
a
−
t
íð
ni
/k
ls
t.
)
A
g
g
re
ss
io
n
fr
eq
ue
nc
y
Tegund hóps / Group type:
Hópur með stóðhesti / Group with a stallion
Hópur án stóðhests / Group without a stallion
Trippahópur / Subadult group
Stöðugleiki / Group stability
0 1 2 3 4
Stöðugleiki / Group stability
0 1 2 3 4
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
S
ýn
d
u
nd
ir
g
ef
ni
(m
ið
g
ild
i h
ó
p
a
−
t
íð
ni
/k
ls
t.
)
S
ub
m
is
si
o
n
fr
eq
ue
nc
y
A
B
14. mynd. Miðgildi fyrir hópana 20 (sjá 1.
töflu) eru sýnd á móti fjölda folalda í hópnum.
A- árásargirni. B- sýnd undirgefni. Litirnir sýna
árstíðina og lögun tákns sýnir um hvers konar
hópa var að ræða. Allir vetrarhóparnir fengu
hey. Tveir vorhópar (grænir kassar) sem inni-
héldu folöld en ekki stóðhest fengu líka hey.
– Scatterplots of group medians for both
individual aggression (A) and individual sub-
mission (B) frequencies by number of foals in
a group. All groups observed in winter were
provided with hay. Two groups observed in
spring were also provided with hay and are
marked with a light centre.
Árstíð / Season
Vor / Spring
Sumar/haust / Summer/Autumn
Vetur / Winter
S
ýn
d
á
rá
sa
g
ir
ni
(m
ið
g
ild
i h
ó
p
a
−
t
íð
ni
/k
ls
t.
)
A
g
g
re
ss
io
n
fr
eq
ue
nc
y
Tegund hóps / Group type:
Hópur með stóðhesti / Group with a stallion
Hópur án stóðhests / Group without a stallion
Trippahópur / Subadult group
Fjöldi folalda / Number of foals
0 5 10 15 20
Fjöldi folalda / Number of foals
0 5 10 15 20
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
S
ýn
d
u
nd
ir
g
ef
ni
(m
ið
g
ild
i h
ó
p
a
−
t
íð
ni
/k
ls
t.
)
S
ub
m
is
si
o
n
fr
eq
ue
nc
y
A
B
fjölskylduhópum væru minna áberandi
en meðal hrossa í annars konar hópum.
Tilgáta þeirra um að stóðhesturinn
lægði öldurnar meðal hryssnanna með
beinum afskiptum fær ekki stuðning
í okkar gögnum þar sem slík hegðun
var mjög óalgeng. Mun algengara var
að hryssurnar væru að skipta sér af
öðrum hryssum en að stóðhesturinn
blandaði sér í málin.8 Upplifun okkar
var í samræmi við þetta. Almennt ríkti
friður og ró í haganum meðal hross-
anna í fjölskylduhópunum. Það var afar
sjaldgæft að stóðhesturinn beitti hörku
gagnvart hryssunum og ungviðinu.
Stóðhestarnir fjórir sem deildu stóru
girðingunni í Landeyjum gættu þess vel
að hóparnir blönduðust ekki með því
að smala sínum hóp reglulega saman
(að meðaltali 0,6 sinnum á klst.) og var
þá greinilegt að allir í hópnum hlýddu.8
Hver hópur hafði sitt heimasvæði
sem skaraðist við nágrannahópana.9
Stóðhestarnir hlupu stundum í áttina
að nágranna sínum og sýndu þá ein-
kennandi hegðun með því að reigja sig
og teygja og ganga hlið við hlið og meta
þannig styrk hvor annars.17 Stundum
tókust þeir meira á en aldrei var um að
ræða alvarleg átök. Vanalega sneru þeir
til baka í rólegheitum til sinna hryssna
eftir nokkurra mínútna samskipti.9 Sú
staðreynd að engir piparsveinahópar
voru í hólfinu létti stóðhestunum auð-
vitað lífið.
Meðal hópanna 20 fundust neikvæð
tengsl á milli þess hve árásargjörn
hrossin voru og fjölda ungra folalda
(14. mynd). Folöld voru í öllum sex fjöl-
skylduhópunum og þremur öðrum (D, F
og H). Í hópi D og F voru jafnung folöld
og í stóðhestahópunum sex (innan við
hálfs annars mánaðar gömul). Í hópnum
voru hryssur, geldingar og trippi (1.
tafla). Í hópi H var ein folaldshryssa
með tveggja mánaða gamalt folald og
sjö trippi. Vísbendingin um að viðvera
folalda geti haft áhrif á samskiptatíðni
annarra hesta innan hópsins er áhuga-
verð og er okkur ekki kunnugt um að
áður hafi verið sýnt fram á samband
af því tagi.
Viðvera folalda getur hugsanlega haft
áhrif á hugarástand og hegðun hest-
anna þannig að árásargirni minnkar (17.
mynd). Það væri spennandi að kanna
þetta nánar með því að rannsaka fleiri
hópa með folöld en án stóðhests. Hugs-
anlegt er að það hafi ákveðið aðlögunar-
gildi (sé ss. gott upp á lífslíkur) að hafa
hægt um sig þegar mjög ung folöld
eru í hópnum. Slíkur eiginleiki endur-
speglaði þá hegðun sem hefur flust á
milli kynslóða. Í árdaga þegar hestar
voru sléttudýr var vorið þegar folöld
komu í heiminn viðkvæmur tími og mik-
ilvægt fyrir hópinn að hafa hægt um sig
vegna rándýra. Samheldni hópsins hefur
þá verið enn mikilvægari en ella. Önnur
hugsanleg skýring er sú að folalds-
hryssur þurfa að verja miklum tíma og
orku í uppeldið og því sé það kostur
fyrir þær og stóðhestinn að halda sér til
hlés. Þessi tilgáta styrkist við þá niður-
stöðu úr rannsókninni á heimastóðinu á
Skáney að hryssur með nýköstuð folöld
hafa tilhneigingu til að hópa sig saman í
litla hópa og draga sig í hlé.18