Náttúrufræðingurinn - 2019, Síða 50

Náttúrufræðingurinn
122
3. mynd. Skógarþröstur (Turdus iliacus). Skógarþresti fjölgaði talsvert á talningasvæðinu 2011-2018. – Redwing (Turdus iliacus). Redwings in-
creased markedly in numbers during the study period 2011–2019. Ljósm./Photo: Tómas G. Gunnarsson.
lingar finnast á færri stöðum og eru í
minni þéttleika. Þetta mynstur getur
bæði átt við þegar misalgengar tegundir
eru bornar saman og innan sama stofns
milli tímabila þar sem stofninn er mis-
stór. Slík sambönd þéttleika og viðveru
hafa ekki verið könnuð hjá íslenskum
mófuglum en ef viðvera er góður mæli-
kvarði á breytileika í þéttleika á stórum
svæðum gæfi það góð fyrirheit við
skipulag vöktunarverkefna.
Hér var kannað hvort sýnilegar
breytingar hefðu orðið á fjölda algengra
mófugla í Rangárvallasýslu 2011–2018 og
hvort tegundir breyttust í takt milli ára.
Þá var kannað hversu vel þéttleiki og við-
vera tengdust, bæði innan tegunda milli
ára og milli tegunda yfir tímabilið.
AÐFERÐIR
fuglatalNiNgar
Talið var dagana 20.–29. júní á átta
ára tímabili 2011–2018. Tímasetning var
valin með tilliti til þess að til sem flestra
vaðfugla sæist. Sýnileikinn virðist vera
mestur hjá mörgum tegundum þeirra
í lok júní.29 Talið var í því sem næst
þurru veðri og þegar vindur var minni
en 7 m/s. Talningar fóru fram meðfram
vegum og slóðum til að komast yfir sem
stærst svæði á sem skemmstum tíma.
Vegirnir voru æði mismunandi, frá
fáförnum moldarslóðum (milli Háfs og
Þykkvabæjar) að þjóðvegi 1 (undir Eyja-
fjöllum). Fyrsti punktur, fyrsta árið, var
valinn í útjaðri athugunarsvæðisins við
Skóga í Rangárvallasýslu og bifreiðin
svo stöðvuð á þriggja kílómetra fresti
á leið um sveitir Rangárvallasýslu frá
Skógum að Þjórsá (4. mynd). Sú aðferð
að velja punkta eftir fyrirframgefinni
reglu er ekki handahófsval en ætti að
tryggja að punktarnir lendi í ýmiss
konar búsvæðum og endurspegli land-
gerðir í því hlutfalli sem þær koma fyrir.
Yfirleitt komu nokkur búsvæði fyrir á
hverjum punkti en samkvæmt nytja-
landsflokkun Landbúnaðarháskóla Ís-
lands var um fjórðungur heildarflat-
armáls allra punktanna ræktað land og
var það langalgengasta búsvæðagerðin.
Næst á eftir komu flokkarnir ríkt og
rýrt mólendi og graslendi, allir með um
7–8% hlutdeild. Hálfdeigja og votlendi
voru til samans með um 9% hlutdeild.
Aðrir flokkar voru með <3% hlutdeild.
Reynt var að velja ferðaleiðir um sýsluna
með það að markmiði að talningin næði
bæði til flatlendisins nær ströndinni og
heiðalandanna innar í landinu. Á seinni
árum var ekið eftir staðsetningartæki og
stöðvað á sömu punktum og fyrsta árið.
Alls var talið á sömu 63 punktunum á
hverju ári. Á hverjum punkti var farið út
4. mynd. Talningarpunktarnir 63
í Rangárvallasýslu þar sem talið
var síðustu vikuna í júní 2011–
2018. – Position of the 63 census
plots in Rangárvallasýsla county
where numbers of common land-
birds were monitored 2011–2018.