Þjóðmál - 01.12.2015, Qupperneq 16

ÞJÓÐMÁL vetrarhefti 2015 15
samningsaðilarnir taka, það er að segja hver
ber áhættu á byggingarkostnaði og rekstri og
hver ber áhættu á notkun mannvirkisins.
Í samgönguverkefnum, svo sem vegagerð
og brúargerð, geta einkaaðilar tekið áhættu á
hvoru tveggja, byggingarkostnaði og rekstri
annars vegar og notkun hins vegar. Félags-
legir innviðir, eins og spítalar, skólar og
fangelsi, fela hins vegar yfirleitt ekki í sér
áhættu einkaaðila á notkun innviðarins.
Hvernig verkefni mætti hugsa sér
í einkaframkvæmd hér á landi?
Þörfin á uppbyggingu innviða á Íslandi í
viðum skilningi er mikil. Uppsöfnuð fjár-
festingarþörf í innviðum á Íslandi, bæði
hefðbundnum og félagslegum, er metin af
fjármálafyrirtækinu GAMMA um 12-15% af
vergri landsframleiðslu, eða sem nemur að
minnsta kosti 250 milljörðum króna. Fjárfest-
ingarþörf i innviðum næstu 7-10 árin verður
samkvæmt sömu greiningu að minnsta kosti
500 milljarðar eða um 25% af vergri lands-
framleiðslu
Ekki hafa verið mörg skref stigin hér á landi
í aðkomu einkaaðila að stórum innviðafjár-
festingum. Hvalfjarðargöng koma upp í huga
margra en aðkoma ríkisins þar var smávægi-
leg eða undir 10% af fjárfestingunni og
líklegt að mörg ár eða jafnvel áratugir hefðu
liðið áður en göngin hefðu verið gerð ef ekki
hefði komið til aðkoma annarra en ríkisins.
Það eru hins vegar allnokkur tækifæri fyrir
einkaaðila til að koma að innviðum á Íslandi.
Flest það sem skilgreina má sem innviði hér á
landi er í nú í eigu opinberra aðila. Vel mætti
hugsa sér að opinberir aðilar seldu hluta af
eign sinni í fjölmörgum þessara eigna og
fengju einkaaðila til liðs við sig. Má þar meðal
annars nefna Landsvirkjun, Orkuveituna,
Landsnet, Leifsstöð og hafnarmannvirki og
rekstur þeirra. Hægt væri að telja upp mun
fleiri dæmi.
Varðandi ný verkefni í svokölluðu public-
private partnership má benda á fyrirhugaða
stækkun Leifsstöðvar og aðra uppbyggingu
á Keflavíkurflugvelli. Þar gætu einkaaðilar
komið að verkefninu og síðan væri félag
um flugvöllinn skráð í kauphöll. Stór ástæða
nauðsynlegrar stækkunar Leifsstöðvar snýr
að tengiflugi einkarekinna flugfélaga milli
Evrópu og Bandaríkjanna og því nauðsyn-
legt að ræða hvort skattgreiðendur hér á
landi eigi að bera áhættuna af tugmilljarða
fjárfestingu í stækkun flugstöðvarinnar.
Fjöldamargir stórir flugvellir í evrópskum
borgum eru í eigu einkaaðila að öllu eða
hluta og nægir þar að nefna flugvellina í
Kaupmannahöfn, París, Róm, London, Frank-
furt, Zürich og Brussel.
Varðandi fjárfestingar í samgöngum þá er
það staðreynd að úthlutun framkvæmdafjár
til samgöngumála hefur dregist saman um
70% frá hruni. Sundabraut er líklega eitt
Ekki hafa verið mörg skref stigin hér á landi í aðkomu einkaaðila
að stórum innviðafjárfestingum. Hvalfjarðargöng koma upp í huga margra
en aðkoma ríkisins þar var smávægileg eða undir 10% af fjárfestingunni og
líklegt að mörg ár eða jafnvel áratugir hefðu liðið áður en göngin hefðu verið
gerð ef ekki hefði komið til aðkoma annarra en ríkisins.
Mynd: Pietro