Þjóðmál - 01.03.2020, Qupperneq 29

ÞJÓÐMÁL Vor 2020 27
Skattaívilnanir fyrir
erlenda sérfræðinga
Ein megináskorun hugverka- og hátækni-
fyrirtækja hér á landi er skortur á sérfræði-
þekkingu, sökum smæðar. Það þarf því oftar
en ekki að leita út fyrir landsteinana að fólki
með þekkingu á sérhæfðum sviðum, svo sem
í líftækni og hugbúnaðarþróun.
Hlutfall útskrifaðra úr svokölluðum STEM-
greinum (e. Science, Technology, Engineering,
Mathematics) hér á landi er einnig lágt í
alþjóðlegum samanburði. Til þess að einfalda
fyrirtækjum að ráða til sín erlenda sérfræðinga
er mikilvægt að umgjörð og hvatar til þess
séu með besta móti og að hindrunum sé rutt
úr vegi eins og kostur er. Skattkerfinu má
einnig, og ætti, að beita í þessa þágu.
Með nýsköpunarlögunum 2016 voru einmitt
innleidd ákvæði um heimild til skattfrádráttar
frá tekjum erlendra sérfræðinga. Þetta felur
í sér að heimilt er að draga 25% frá tekjum,
það er að segja að 75% tekna viðkomandi eru
tekjuskattskyld. Gildir þetta fyrstu þrjú árin
í starfi. Ýmis skilyrði þurfa að vera uppfyllt
og þarf vinnuveitandi meðal annars að skila
greinargerð um að viðkomandi sérþekking
eða reynsla sé ekki fyrr hendi hér á landi eða
í litlum mæli.
Í nýsköpunarstefnu Samtaka iðnaðarins, sem
kom út árið 2019, er lagt til að skilyrðin fyrir
skattaívilnun verði einfölduð og skilgreiningu
á því hvaða sérfræðingar falla undir skilmálana
verði breytt. Til að mynda væri hægt að
takmarka skilyrðin við það að fyrirtæki sýndu
fram á að ekki væri um undirboð að ræða
og að laun væru í samræmi við markaðslaun
í greininni. Myndi þetta liðka fyrir þessu
úrræði þannig að unnt væri að nýta það í
meiri mæli, í þágu þess að laða hingað til
lands sérfræðiþekkingu á ýmsum sviðum
sem mun hafa afleidd jákvæð áhrif á allt
efnahagslífið.
Hugverk
Alþjóðleg samkeppni um hugvit og þekkingu
er hörð. Ef Íslandi á að farnast vel í þeirri
samkeppni þarf að huga að samkeppnis-
hæfni skattkerfisins. Skattfrádráttur vegna
rannsókna og þróunar er lykiltól til að hafa
áhrif á umfang nýsköpunar. Jafnframt gæti
verið fengur í því að skoða önnur úrræði sem
mörg ríki heims beita til að efla nýsköpun og
afrakstur hennar. Þar má meðal annars nefna
svokallað „Patent box“.
Staðreyndin er sú að verndun og skráning
hugverka sem skiptir sköpum í alþjóðlegri
samkeppni hefur ekki verið ofarlega á baugi
hjá íslenskum fyrirtækjum heilt yfir. Öfugt
við alþjóðlega þróun fækkaði einkaleyfa-
umsóknum íslenskra lögaðila á síðustu 10
árum að meðaltali. Fjölmörg ríki í Evrópu og
Asíu hafa á undanförnum áratugum innleitt
sérstakar skattaívilnanir til fyrirtækja vegna
hagnaðar sem kemur til vegna skráðra
hugverka. Hafa þessar ívilnanir verið nefndar
„Patent box“.
Ýmis skilyrði eru fyrir því að fyrirtæki geti nýtt
sér slíka ívilnun, meðal annars að starfsemin
skili hagnaði og að rannsóknir og þróun sem
leiddu til einkaleyfis hafi átt sér stað hjá
fyrirtækinu en sé ekki aðkeypt. Fyrirkomu-
lagið gæti hvatt til aukinna fjárfestinga
í rannsóknum og þróun hjá íslenskum
fyrirtækjum ásamt því að fjölga einkaleyfa-
umsóknum, þar sem skýr hvati yrði til að skrá
hugverk. Hugverk eru verðmæti framtíðar-
innar.
Höfundur er sviðsstjóri hugverkasviðs
Samtaka iðnaðarins.
Heimildir:
Worldwide R&D Incentives Reference Guide, 2019,
Ernst&Young
www.althingi.is
www.rannis.is
www.wipo.int
6