Þjóðmál - 01.03.2020, Qupperneq 52

50 ÞJÓÐMÁL Vor 2020
Arnar Þór Jónsson
Lýðræðisleg stjórnskipun
setur embættisvaldinu skorður
Lýðræðið byggir á skýrri hugmynd sem allir
geta skilið. Samkvæmt henni er valdið í
höndum kjósenda.1 Grunnhugmyndin er því
sú að borgararnir sjálfir taki þátt í stjórn
landsins og stýri því annað hvort sjálfir (með
beinu lýðræði) eða með því að kjósa fulltrúa
sem fara tímabundið með þetta vald (fulltrúa -
lýðræði).2 Lýðræði merkir þannig í reynd
„stjórn fólksins“, svo sem blasir við í hinni
alþjóðlegu mynd orðsins, sem er af grískum
stofni, þar sem demos vísar til fólksins en
kratos til valds eða stjórnar. Í þessu felst
líka mjög mikilvægur öryggisþáttur, þ.e. að
almenningur geti, á friðsamlegan hátt, skipt
um valdhafa með því að endurúthluta valdinu
í lok hvers kjörtímabils. Annar hornsteinn
íslenskrar stjórnskipunar og augljóslega
nátengdur lýðræðinu er fullveldi þjóðarinnar
og réttur hennar til sjálfsákvörðunar.3
Þjóðin (demos) er samkvæmt þessu eining,
sem hefur sameiginlega hagsmuni og
sameiginlega framtíð, en ekki bara
samansafn af einangruðum einstaklingum,
hagsmunahópum, sértrúarsöfnuðum o.s.frv.4
Lýðræði og fullveldi þjóðar miða að því að
gefa þjóðinni kleift að finna leiðir til að búa
saman, verja rétt sinn og starfrækja stjórn-
kerfi sem þjónar hagsmunum kjósenda. Eða
dreymir annars nokkurn mann um fyrirkomu-
lag þar sem eina hlutverk kjósenda er að
þjóna stjórnkerfinu?
Lögfræði
Fari svo að yfirréttur Mannréttindadómstóls Evrópu staðfesti niðurstöðu undirréttar í Landsréttarmálinu svokallaða, má
segja að runnið sé upp skeið nýrrar tegundar stjórnarfars, þar sem stjórn yfirþjóðlegra stofnana hefur leyst grundvallar-
stofnanir íslenska lýðveldisins af hólmi. (Mynd: VB/BIG)