Úrval - 01.12.1948, Blaðsíða 46

Athugull lesandi mun ekki geta komizt hjá því,
að hugur hans hvarfli til ísienzkrar sögu og
sagnaritunar við lestur þessarar greinar.
Sagnaritun og stjórnmá
Grein úr „Ánd og Vilje“, Bergen,
eftir Gerhard Munthe.
fTiENGSLIN milli sögu og
stjórnmála eru jafnaugljós og
sambandið milli fortíðar og nú-
tíðar. Við sjáum það á hverjum
degi í hinum miklu pólitísku á-
tökum í þjóðlöndum heimsins,
að hin samanlagða reynsla þjóð-
arinnar, það, sem við köllum
sögu hennar, ræður miklu í átök-
unum um dægurmálin á hverj-
um tíma. Tortryggni Sovétríkj-
anna í garð Vesturveldanna má
vafalaust að miklu leyti rekja
til afskipta þeirra af innanríkis-
málum Rússlands eftir fyrri
heimsstyrjöldina með stuðningi
sínum við „hvítliðana“ gegn bol-
sévikunum. Jafnframt eru Vest-
urveldin tortryggin í garð Rúss-
lands, þegar um er að ræða Suð-
austur-Evrópu, því að þau
þekkja hinar aldagömlu ráða-
gerðir Rússa um að komast að
Dardanellasundi og ná yfirráð-
um yfir austanverðu Miðjarðar-
hafi.
Á sama hátt og sagan hefur
áhrif á stjórnmál hins líðandi
tíma, hefur hið pólitíska ástand
á hverjum tíma mikil áhrif á
skoðanir okkar á fortíðinni. Á
hernámsárunum drógum við t.
d. einhliða fram alla þá mörgu
þætti í sögu og þjóðfélagsbygg-
ingu Þýzkalands, sem við álitum
að hefðu stuðlað að framgangi
nazismans, Gyðingaofsóknunum
og einræði Hitlers. Nú erum við
ef til vill jafnákafir í ieit okk-
ar að óslitnum, rauðum þræði
í útþenslustefnu Rússa allt frá
dögum Péturs mikla til Stalins.
Það er ekki einungis, að
stjórnmálaviðhorf líðandi stund-
ar ráði því, hvaða atburðir sög-
unnar eru dregnir fram í dags-
ljósið, heldur ræður það einnig
hvernig og í hvaða samhengi
þeir eru settir fram og túlkaðir.
Þetta kemur mjög greinilega
fram í skoðunum okkar á sögu
okkar sjálfra. I nærri 600 ár