Úrval - 01.12.1948, Blaðsíða 86
84
ÚRVAL,
ar hann hafði lokið verkinu, var
handritið gerbreytt. Hann hafði
lesið Rabelais alllmikið síðustu
árin og stíll hans var orðinn and-
ríkur og hispurslaus. Bókin, sem
samin hafði verið til þess að
greiða skuld, reyndist vera f jör-
lega skrifað og hnittið rit, sem
vakti umtal vegna hinna djörfu
mótsagna, glettnu gagnrýni og
kaldhæðnu töfra sinna. Brátt
hófust deilur um bókina, og þær
gerðu það að verkum, að hún
varð þegar alkunn.
Leiðin var ekki opin, en það
var þó komið skarð í flóðgarð-
inn, og hinn geysilegi sköpunar-
máttur Balzacs fossaði út eins
og flóðbylgja. Afköst Balzacs
árin 1830 og 1831, eftir að hann
var farinn að ávinna sér nokkra
frægð, er nærri einsdæmi í bók-
menntasögunni. Hann samdi
stuttar skáldsögur, smásögur,
blaðagreinar, rabb, neðanmáls-
sögur og stjórnmálaritlinga. Ef
maður leggur saman hin sjötíu
sannanlegu ritverk hans, sem
prentuð voru 1830 (að hinu
slepptu, sem hann kann að hafa
birt undir öðrum nöfnum) og
hin sjötíu og fimm ritverk, sem
prentuð voru 1831, þá hefur
hann skrifað sem svarar sextán
prentuðum síðurn á dag, auk
leiðréttinga í próförkum.
Slík fjölhæfni og fyndni var
að vísu ekkert einsdæmi í blaða-
mennsku Parísar. Hitt er aftur
á móti furðulegt, að í þessu
margbrotna safni skyldu finnast
fullkomin snilldarverk, sem hafa
notið vinsælda í heila öld, enda
þótt þau væru hespuð af á einni
nóttu og með sama flýti og hin
veigaminni verk hans.
Balzac naut sín fyrst til fulln-
ustu í La peau de chagrin. Það
var í þessari sögu, sem hann
sýndi, hvert markmið hans var
— skáldsagan sem gegnskurður
þjóðfélagsins, efri stéttirnar
blandaðar hinum neðri, örbirgð
og auður, skortur og eyðslu-
semi, snillingurinn og borgar-
inn, París hinna einmanalegu
þakherbergja og þéttskipuou
sala, máttur peninganna og van-
máttur. Hinn glöggi athugandi
og skarpi gagnrýnandi voru
farnir að kenna tilfinninganæma
og rómantíska rithöfundinum að
skynja sannleikann.
Eftir tíu ára árangurlaust
fálm, uppgötvaði Balzac hina
sönnu köllun sína, að hann ætti
að verða sagnritari aldar sinn-
ar, sálfræðingur og lífeðlis-
fræðingur, málari og læknir,
dómari og bókmenntalegur
skapari hinnar tröllslegu lífveru,
sem nefndist París, Frakkland
eða heimurinn.
Þrítugur maður.
Frá árinu 1831, þegar Balzac
var orðinn þrítugur og hafði
samið fyrsta veigamikla verk
sitt, hét hann Honoré de Balzac,
í stað Honoré Balzac. Tímabili
hinna þreytandi tilrauna og víxl-
genga þroska, var lokið. Hann
hafði lokið þroskaárum sínum
sem maður, listamaður og per-