Úrval - 01.12.1948, Blaðsíða 81

BALZAC
79
hálf-þrítugur, vonaðist hann til
að geta orðið efnalega sjálfstæð-
ur smámsaman, með dugnaði og
þrautseigju, en síðari hluta vetr-
ar árið 1824, ákvað hann skyndi-
lega að reyna nýja leið. Það var
óhappadagur í lífi hans, þegar
hann lagði leið sína til útgefand-
ans og bóksalans Urbain Canel
með síðustu skáldsögu sína,
Wann-Chlore.
Monsieur Canel veitti hand-
riti Balzacs viðtöku. En til allr-
ar óhamingju notaði hann líka
tækifærið til þess að skýra hon-
um frá öðrum' gróðaáformum,
sem hann hafði í hyggju. Hann
trúði Balzac fyrir því, að hon-
um hefði dottið í hug snjöll hug-
mynd um útgáfu bóka fyrir jól
og fermingu. Það var enn mikil
eftirspurn eftir sígildum frönsk-
um ritum, en salan var fremur
treg vegna þess, að þessir virðu-
legu höfundar höfðu verið of
mikilvirkir. Heildarútgáfa á rit-
um Moliéres eða La Fontaines
var til dæmis mörg bindi, og
því of rúmfrek fyrir venjuleg
millistéttaheimili. Snjallræðið
var fólgið í því að gefa út öll
rit hvers höfundar í einu bindi.
Með því að nota smáletur og
hafa tvo dálka á síðu, var auð-
veldlega hægt að gefa allan Mo-
liére eða La Fontaine út í einu
bindi. Ef slíkt bindi væri líka
skreytt teikningum, hlaut það
að renna út. Undirbúningi var
meira að segja lokið og La Fon-
tainebindið tilbúið til prentun-
ar. En til þess að fyrirtækið gæti
farið sómasamlega af stað,
skorti að vísu eitt smávægilegt
atriði — nægilegt rekstursfé.
Balzac varð þegar stórhrifmn
af fyrirtækinu og stakk upp á
því við Canel, að hann fengi
að verða þátttakandi í því.
Fyrsti samningurinn, sem
undirritaður var í aprílmánuði
1825, var meinlaus. Balzac varð
aðeins þátttakandi í félagi nokk-
urra manna, sem áttu að útvega
sjö eða átta þúsund franka, til
þess að standa undir kostnaðin-
um við útgáfu La Fontaine-
bindisins. En svo illa tókst til,
að 1. maí voru hinir þrír félag-
ar Balzacs, sem allir voru gætn-
ir kaupsýslumenn, búnir að
draga sig í hlé, og höfðu skilið
hugsjónamanninn einan eftir
með alla byrði útgáfunnar á
herðum sér.
Hann var nú einkaeigandi La
Fontaine sem ekki var ennþá
farið að setja, og varð að svara
út öllum útgáfukostnaðinum
einn, en hann nam nærri níu þús-
und frönkum. Þetta var tiltölu-
lega mikil fjárhæð fyrir hann
og spurningin er, hvaðan komu
peningarnir ? Ef litið er í við-
skiptabækurnar, fæst svarið.
Reikningunum fylgja þrír eigin-
víxlar frú de Berny.
Það hefði verið skynsamlegt
að fresta útgáfu næsta bindis,
þar til séð varð, hvernig færi
um La Fontaine, en bjartsýni
Balzacs varð skynseminni yfir-
sterkari. Moliéreútgáfan varð að
fylgja fast á eftir hinni fyrstu.