Úrval - 01.12.1948, Blaðsíða 88

86
■QRVAL
liðinu, Carraud að nafni, árið
1816. Um skeið var Carraud í
setuliði ýmissa borga, en að því
rak, að honum var falin yfir-
stjórn púðurverksmiðju ríkis-
ins, og eftir það lifði hann og
kona hans rólegu lífi í af-
skekktri borg úti á landi.
Þegar Zulma hitti Balzac á
heimili systur hans, var það
gæfa fyrir bæði. Fyrir Zulmu,
sem var gædd meiri mannúð og
gáfum en nokkur, sem hún um-
gekkst, og var jafnvel fremri
mörgum hinna frægu starfs-
bræðra og gagnrýnenda Balzacs,
var það áhrifamikill andlegur
viðburður að hitta í sínum
þrönga heimi mann, sem var
gæddur jafnfrábærri snilligáfu
og f jörmiklum, mannlegum per-
sónutöfrum og hann. Fyrir
Balzac var það gæfa, að
hann átti kost á að koma á heim-
ili Zulmu, þar sem hann gat
fundið frið og huggun, þegar
hann var kominn að niðurlotum
af þreytu eða var hundeltur af
skuldheimtumönnum. Þar var á-
vallt herbergi til reiðu handa
honum, þar sem hann gat verið
ótruflaður, og á kvöldin gat
hann rætt óþvingað við góða
vini og notið hins alúðlega heim-
ilisbragðs. Það leið ekki á löngu
áður en Balzac tók eftir gáfum
þessarar óþekktu konu, einlægni
hennar og hollustu, og þau urðu
miklir vinir.
Balzac hefði ekki getað eign-
azt heiðarlegri eða hæfari ráð-
gjafa, hvorki sem listamann né
mann, heldur en þessa óþekktu
konu, sem hafði hreppt þau ör-
lög, að vera lifandi grafin í fá-
sinninu. Enda þótt það gæti
kostað hana vináttu hans, en
hana mat hún meira en nokkuð
annað í lífinu, lastaði hún verk
hans eða lofaði af fullkominni
hreinskilni. Hvergi er að finna
skynsamlegri dóma og gagn-
rýni en hennar, og jafnvel þótt
öld sé liðin, er sérhvert hróss-
og gagnrýniorð, sem þessi höf-
uðsmannskona mælti, áhrifa-
meira en öll gagnrýni Sainte-
Beuve og annarra atvinnugagn-
rýnenda.
Svart kaffi.
Skyndileg frægð er listamönn-
um ávallt hættuleg. Árið 1828
var Balzac vesæll skriffinnur,
gjaldþrota, á kafi í skuldum,
aumingi, sem viðurkenndi, að
hann héldi sig heima, til þess
að spara fötin. Tveim eða þrem
árum síðar var hann einn fræg-
asti höfundur Evrópu, blöð og
tímarit sóttust eftir verkum
hans, útgefendur gengu með
grasið í skónum á eftir honum
og honum bárust ógrynni bréfa
frá aðdáendum. Jafnvel gætnari
maður en Balzac hefði varla get-
að komizt hjá því, að slík vel-
gengni stigi honum til höfuðs,
og Balzac var langt frá því að
vera gætinn. Hann vissi, að allur
heimurinn var nú leiksvið hans,
og hann ákvað að koma fram
fyrir áhorfendur sína og leika
hlutverk sitt í samfélaginu.