Úrval - 01.12.1948, Blaðsíða 115

BALZAC
113:
siglið var með sama sorgarlitn-
um. Hann reif bréfið upp og
komst þá að raun um, að Monsi-
eur de Hanski var látinn. Kon-
an, sem hann hafði bundizt
tryggðaböndum og heitið eilífri
ást, var orðin ekkja og hafði
erft milljónir eiginmannsins.
Hálfgleymdi draumurinn var
allt í einu orðinn að veruleika.
Nýtt líf var að hefjast, ham-
ingjusamt, rólegt og áhyggju-
laust líf. Síðasta tálvon Balzacs
hafði náð tökum á honum, síð-
asta tálvonin, sem hafði hann
á valdi sínu þau ár, sem hann
átti eftir ólifað og þar til yfir
lauk.
Þegar Balzac reif upp bréfið
með sorgarröndinni og las, að
de Hanski hefði látizt 10. nóv-
ember 1841, komst hann í svo
mikla geðshræringu, að hendur
hans titruðu. Hann hafði einu
sinni unnað þessari konu og hún
hafði elskað hann, og nú, þegar
hann vissi að hún var frjáls,
blossaði ástríðueldurinn upp úr
kulnuðum glæðunum.
Hann skrifaði henni hvert
bréfið á fætur öðru. Hraðvirkt
ímyndunarafl hans hafði þeg-
ar markað framtíðarbrautina.
Hvað dóttur hennar áhrærði gaf
hann þær ráðleggingar, að hún
yrði hið allra bráðasta að gift-
ast „duglegum manni“, sem
framar öllu „væri nógu ríkur, til
þess að geta sýnt tilhliðrunar-
semi í sambandi við heiman-
mundinn“. Þá gæti hún verið jafn
laus við efnahagslegar áhyggjur
og hún væri lagalega og siðferði-
lega frjáls, og þau gætu búið
saman eins og þau hafði ávallt
dreymt um að gera. Það væri
óþarfi að eyða einum einasta
degi til ónýtis. Hann myndi
þegar ganga frá málefnum sín-
um í París og halda til Dresden,
bar sem hann væri nær heitt-
elskaðri ástmey sinni.
Honum barst svar hennar 21.
febrúar, sex vikum eftir að
hann hafði fengið fréttina. Við
vitum ekki nákvæmlega um
orðalag svarbréfsins, því að
hann eyðilagði það ásamt öðr-
um bréfum hennar, en hitt er
vitað, að hún hafnaði bónorði
hans og synjaði beiðni hans um
að fá að heimsækja sig þegar
í stað.
Það er hörmulegt að sjá einn
mesta snilling, sem uppi hefur
verið, krjúpa auðmjúkan við fæt-
ur þessarar konu í sjö ár, kasta
sér í duftið fyrir hana, sem var
aðeins miðlungsmanneskja og
skaraði í engu fram úr hinum
venjulega, rússneska sveitaaðli.
Og sá grunur, að frú de Hanska
hafi ekki einungis leyft Balzac
að auðmýkja sjálfan sig svo
mjög, heldur einnig hvatt hann
til þess, verður ekki til þess að
fegra hana. Hún var nógu skyn-
ug til að geta metið gildi hans,
hún var nógu kvenleg og losta-
full til að geta notið karlmanns-
þróttar hans, en kona, sem var
svo full af stéttafordómum, gat
aldrei gefið sig fullkomlega á
vald neinum manni. Hún unni