Úrval - 01.12.1948, Blaðsíða 112

110
TJRVAL
að geta hafið reksturinn. Satt
er það að vísu, að hann sagði:
„Mig vantar aðeins sýnishorn
af málmgrýtinu." En hvar var
málmgrýtið og hvað var það?
Var það í gjallhaugunum,
sem nú voru orðnir grasi
grónir eða var það í yfir-
gef num námunum ? Reyndur
námaverkfræðingur hefði þurft
mánuði til þess að komast að
hinu sanna í málinu. Balzac
treysti aðeins á hugboð sitt.
Þegar hann sté á land á
Sardiniu, komst hann að raun
um, að námurnar voru tæpar
tuttugu mílur í burtu, en þang-
að lágu engir vegir og vagn-
ferðir voru engar. Balzac, sem
ekki hafði stigið á hestbak ár-
um saman, varð því að fara
ríðandi til Nurra, en þar biðu
hans sár vonbrigði. Það hafði
ekki lengur neina þýðingu, hvort
hægt væri að gera námurnar
arðbærar eða ekki, því að hann
kom of seint.Ákafi Balzacs hafði
opnað augun á Guiseppe Pezzi,
og hann hafði notað vel þá
átján mánuði, sem liðnir voru
frá fundi þeirra. Hann hafði að
vísu ekki samið ódauðlegar
skáldsögur, en hann hafði
nuddað í ýmsum valdamiklum
embættismönnum, unz honum
var með konunglegum úrskurði
veitt leyfi til að nytja gjallhaug-
ana. Ferð Balzacs hafði verið
með öllu óþörf. Þreyttur og
sneyptur, en með óskerta starfs-
krafta, hélt maðurinn, sem allt-
af var á barmi gjaldþrots, heim
til Parísar. Hann kom þangað
í júnímánuði.
Hann hafði eytt þriggja mán-
aða tíma til einskis og sóað fé
í fánýtri tilraun til þess að
græða meira. Hann hafði teflt
heilsu sinni í tvísýnu fyrir fjar-
stæðu; að minnsta kosti fjar-
stæðu að því er hann sjálfan
snerti. Slík var kaldhæðni ör-
laganna, að þetta fyrirtæki hans
eins og önnur, sem hann fitjaði
upp á, hafði verið byggt á rétt-
um útreikningi og hugboð hans
hafði ekki blekkt hann.
Silfurnámurnar á Sardiniu urðu
öðrum auðlindir. Eftir tvo eða
þrjá áratugi voru þær komnar
í fullan rekstur og skiluðu æ
meiri arði. Árið 1851 unnu í
þeim 616 menn, níu árum síðar
2038, og níu árum þar á eftir
9171. Félagið Minas d’Argen-
tiera græddi milljónirnar sem
Balzac hafði dreymt um. Hug-
myndir hans voru ávallt réttar,
en hann græddi aðeins á þeim
sem listamaður; þær urðu hon-
um alltaf til tjóns, þegar hann
fór út fyrir hið afmarkaða svið
sitt. Þegar hann beitti ímynd-
unarafli sínu á bókmenntasvið-
inu, hlotnaðist honum bæði fé
og frægð; en þegar hann reyndi
að breyta tálsýnum sínum í pen-
inga, varð það aðeins til að auka
á skuldir hans og erfiðleika.
Hann vissi, að sín myndi bíða
ógreiddir reikningar, máls-
höfðanir og þrotlaust erfiði.
Aðeins eitt veitti honum
kjark til að horfast í augu