Úrval - 01.12.1948, Blaðsíða 49

SAGNARITUN OG STJÓRNMÁL
47
miklum fágleik um hið höfðing-
borna norska lýðræði. Sú óðals-
bændadýrkun, sem byrjað hafði
á dögum Holbergs og Eiríks
Pontoppidan, lifði áfram sem
rómantísk aðdáun allt fram á
þessa öld. Þeir sem á nítjándu
öldinni leituðu að samhengi í
sögu Noregs, fundu það í bænda-
menningunni. Ef bændurnir
voru hinir sönnu fulltrúar
norsks þjóðernis árið 1814, þá
verður manni ósjálfrátt hugsað
til orða sænska sagnfræðingsins
Haraldar Hjámes um þjóðernis-
stefnuna — ofmatið á þjóðar-
sérkennum — að hún leggi
venjulega megináherzlu á „leyf-
ar frá liðnum menningartímum“.
Engin stétt hafði raunverulega
tekið jafnlitlum breytingum og
bændastéttin, og engin stétt
hafði tekið minni þátt í hinni
stjómmálalegu þróun landsins.
Bændumir höfðu að vísu oft
kvartað undan kjöram sínum —
vafalaust af gildum ástæðum —
en aðgerðir þeirra vora félags-
legs, en ekki þjóðernislegs eðlis.
Einmitt þessi áratuga leit
norskra sagnfræðinga að öllu
þjóðlegu, hefur gert norska
sagnritun mjög einhliða. Þeir
einblíndu einkum á það, sem
greindi Norðmenn frá nágrönn-
um þeirra, og þeir vanmátu það,
sem var sameiginlegt. Þeir gerðu
grein fyrir því, hverjar afleið-
ingar aðgerðir hinnar dansk-
norsku stjórnar höfðu í Noregi,
en þeim láðist að geta þess, hver
áhrif þær höfðu í hinum hluta
ríkisins. Þess vegna er margt
í Noregssögunni í brotum, sem
gefa ekki fullkomna heildar-
mynd af lífi og starfi norsku
þjóðarinnar á umliðnum öldum.
Því er að sjálfsögðu þröng-
ur stakkur skorinn, að skrifa
sögu eins lands, og slík takmörk-
un hlýtur óhjákvæmilega að
hafa óheppileg áhrif, þegar
skrifa á sögu þjóðar, sem er
hluti af stærri, menningarlegri
heild. En það leikur naumast
á tveim tungum, að auðveldara
verður að sjá sögu Noregs í
víðtækara samhengi, þegar þörf-
in fyrir þjóðlega sjálfsupphafn-
ingu er hætt að villa mönnum sýn.
ooO00
Eg hef oft hugsað um hvílíkt himnaríki væri hér á jörðu, ef
við höguðum okkur eins gagnvart meðbræðrum okkar og htmd-
inum okkar. — Personal Quotation.