Úrval - 01.07.1954, Blaðsíða 78

76
TJRVAL
munurinn enginn, hvernig sem á
er litið.
Ef nokkur munur væri, og
gildir þá einu í hverju hann
væri fólginn, mundi koma í ljós
breyting við það að mólekúlinu
væri snúið 180 stig; þá væru
möguleg öldumynztur þar sem
ölduf jöldinn er oddatala. Til eru
súrefnismólekúl þar sem atómin
eru ekki alveg eins, annað þeirra
er þá venjulegt súrefnisatóm
með atómþyngd 16, hitt atómið
er samsætan sjaldgæfa sem er
6% þyngri.
Þótt munurinn sé ekki meiri
en þetta, kemur nú í ljós að allir
leyfilegir hraðar koma fyrir,
jafnar tölur meira að segja jafn
tíðar og oddatölur. Þetta er í
fullu samræmi við það sem bú-
ast mátti við.
Til eru ýmis önnur ráð til
þess að ganga úr skugga um,
hvort tvær agnir eru eins eða
ekki, og svarið er æ hið sama:
annað hvort eru þær alveg eins
eða augljóslega ólíkar. Þau smá-
gerðu blæbrigði er við þekkjum
svo vel úr daglegu lífi eru ekki
til hér; atómheimurinn er heim-
ur andstæðnanna.
En hversvegna er þetta svo?
Hversvegna eru ekki til atóm,
sem eru hér um bil eins? Hvers
vegna eru allar elektrónur eins,
allar prótónur eins, allar naut-
rónur eins?
Bezt er að játa það þegar í
stað að eðlisfræðin á enn ekkert
svar við þeirri spurningu. Þegar
gammageislar fara gegnum efni,
skapast elektrónur; það er at-
hyglisvert að þessar nýsköpuðu
elektrónur eru nákvæmlega eins
og aðrar elektrónur, þar er
enginn munur sjáanlegur. Það
er eins og hér sé eitthvert nátt-
úrulögmál að verki, eitthvað
ósýnilegt mót sem elektrónurn-
ar mótast í.
En þau náttúrulögmál, sem
okkur eru kunn veita enga skýr-
ingu á því hversvegna allar elek-
trónurnar eru jafnstórar; við
gætum vel hugsað okkur elek-
trónur stækkaðar eða smækkað-
ar í einhverjum tilteknum mæli-
kvarða, það mundi ekki á neinn
hátt stangast við þau náttúru-
lögmál sem við þekkjum.
Mælikvarðabreytingu af þessu
tagi, stækkun eða smækkun í á-
kveðnu hlutfalli, er ekki einung-
is unnt að beita við stærð hluta,
heldur einnig við hverjar aðrar
stærðir sem mælanlegar eru, til
dæmis rafspennu. Það er miklu
erfiðara að fara með milljón
volta spennu en hundrað volta,
en lögmálin eru hin sömu í bæði
skiptin. Til dæmis má hleypa
lágri spennu á háspennutæki til
þess að rannsaka dreifingu raf-
hleðslanna; svarið verður óháð
þeirri spennu sem notuð var, sé
einu skilyrði fullnægt: spennu-
fallið á hvern centimetra má
ekki verða of hátt, annars kem-
ur neisti, eða loftið verður lýs-
andi, rafmagnið brýst út.
I dýpra skilningi má segja, að
þessi útrás rafmagnsins liggi til
grundvallar öllum tilraunum