Úrval - 01.07.1954, Blaðsíða 51

Úrval - 01.07.1954, Blaðsíða 51
SKUGGSJÁ TUNGUNNAR 49 honum. En hvernig sem því er farið, þá er hver Þjóðverji fæddur til móðurmáls þar sem meinfýsin ánægja á sér sjálf- stætt nafn, en með öðrum þjóð- um hímir hún enn í forgarði nafnleysunnar. Ýmsar dæmisögur hafa verið settar fram til þess að sýna á- hrif málsins á hugsunina. Sum- ir eru haldnir eins konar inni- lokunarhræðslu, þeir draga upp átakanlega mynd af manni lok- uðum inni milli veggja móður- málsins. Ef til vill er nær sanni að líkja málinu við glerstrend- ing, sem maðurinn horfir á heiminn gegnum, strending er dreifir og endurkastar ljósinu á sinn sérstaka hátt, og ólíkt þeim strendingum, er öðruvísi eru gerðir. Þetta sést greinilegast á orðaforðanum, en málfræðileg bygging málsins segir svipaða sögu. Áhrif málfræðivenja á hugann ná jafnvel enn lengra en áhrif einstakra orða. Ávarps- fornöfn má taka sem dæmi. I flestum málum eru þau tvö eða fleiri og notkun þeirra fer eftir kynningu, hve hátt sá sem á- varpaður er, stendur í þjóðfé- laginu, og ýmsu öðru. En hér hefur ensk tunga sérstöðu: Á miðöldum var hætt að nota „thou“ og síðan er ekkert val. Þetta getur að vísu einstaka- sinnum leitt til óþæginda, en þau eru gersamlega hverfandi miðað við það magn hroka, for- dildar, sleikjuskapar og minni- máttarkenndar, sem enskumæl- andi þjóðir hafa losnað við á þennan einfalda hátt. Áðrir þættir málfræðinnar ná niður til dýpri laga meðvitund- arinnar. Jafnvel tíminn á sína vídd í málinu. Eðlisfræði nú- tímans hefur kennt okkur, að tíminn sé afstæður, og hið sama gildir um táknun hans í mál- fræðinni. Greining tíða er all- mismunandi í ýmsum málum; sumar tungur, einkum slafnesk- ar, leggja minni áherzlu á ná- kvæmni sjálfrar tímagreining- arinnar heldur en það, hvort sá verknaður sem um er rætt, er framkvæmdur að fullu eða ekki. Prófessor Entwistle hefir lýst þessu skemmtilega: Hér er um að ræða viðhorf, þar sem það skiptir meira máli, hvort eitthvert verk er til lykta leitt, eða því er ein- ungis haldið áfram, heldur en hvort þetta gerist í fortíð, nú- tíð eða framtíð. Ef til vill má rekja þetta að einhverju leyti til þess, að Slafar fást mest- megnis við jarðrækt og eru yfirleitt ekki komnir á stund- vísiklafa borgarlífsins . .. Sú áherzla er Vestur-Evrópubú- ar leggja á nákvæmni í tíð- beygingu stafar að einhverju leyti frá lifnaraðháttum þeirra, því að þar ákveðast störfin af klukkunni en ekki klukkan af störfunum. Nú er spurningin aðeins sú, hvort iðnþróun slafnesku ríkj- anna muni ekki breyta tímahug-
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Úrval

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Úrval
https://timarit.is/publication/1841

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.