Úrval - 01.07.1954, Blaðsíða 45

ANDLIT DAUÐANS
43
stynja undan fargi of langrar
samveru. Samt gráta þeir, og
hugga sig síðar við hugmyndina
um vistarveru, þar sem hinn
látni geymist óbreyttur — unz
fundum bera saman að nýju.
Maður getur hugsað sér að
þeir bíða — í algerri kyrrstöðu,
án þess að breytast af nýrri
reynslu, nýrri vitneskju .. . Og
setjum svo, að við mættum ein-
hverjum þeirra, setjurn svo, að
við kæmumst í samband við vin,
alveg eins og við þekktum hann
áður en hann dó! Samveran yrði
ekki eins og áður, eitthvað yrði
öðruvísi, og við myndum spyrja
sjálf okkur hvað það væri.
Það erum við sjálf, sem höf-
um breytzt!
Við höfum lifað. Við höfum
eignast ný föt, nýja reynslu,
nýja konu eða nýjan mann, við
erum ekki söm og áður. Og það
nægir til að breyta öllum sam-
skiptum okkar við hinn látna,
skoðun okkar á honum og þá um
um leið á dauðanum sjálfum.
Spíritistarnir kringum borðið
spyrja alltaf hvem þeir séu í
sambandi við, en gleyma hverj-
ir þeir eru sjálfir. En ef sam-
band fæst eftir 20 ára skilnað,
eða 50 ára, hverjir em það þá
sem talast við ? Andi látins
manns, sem ekkert hefur
breytzt, og gráhærður skjálf-
andi öldungur. Er þá ekki lík-
legt, að andinn hrópi: „Þú ert
ekki sá sem ég þekki! Vinur
minn var ungur, hvar er hann
. . . hann hlýtur að vera dáinn.“
Og þetta er rétt! Hinn ungi
vinur hans er dáinn.
En hver er það þá, sem talar
gegnum borðfótinn? Napóleon
— já. En er það hinn ungi ofur-
hugi, liðþjálfinn Bonaparte, er
það hershöfðinginn Napóleon,
keisarinn Napóleon eða hinn
kvapholda eftirlaunamaður á
klettaeyjunni ? Það er líklega
öllu. heldur draumur miðilsins
um Napóleon, sem þrátt fyrir
alla sagnaritun verður hér raun-
verulegri en Napóleon sjálfur.
Það sem þetta fólk í kringum
borðið vill gera áþreifanlegt
með aðstoð miðilsins, er vem-
leiki í því sjálfu, endurminning-
ar og óljósir draumar. Og því
verður ekki neitað, að borðfót-
ur er eins gagnlegur til þeirra
hluta og hvert annað tæki. En
jafnframt er hollt að gera sér
ljóst, að það er ekki látinn ást-
vinur, sem maður er að leita að,
heldur samvistir, eins og þær
voru einu sinni. Það eru víxl-
áhrifin við hinn látna, sem mað-
ur vill endurlífga. En ef hið
gamla ég manns er breytt og
dautt, hvað stoðar þá þótt mað-
ur finni hinn gamla spegil sinn
til að horfa í? Líti maður á líð-
andi stund sem hinn eina raun-
verulega tíma og fortíðina og
allt sem henni tilheyrir sem
dautt, þá eru miðilsfundir fjar-
stæða, og maður getur ekki
vænzt þess að finna neitt, hvorki
í borðfótum né annarsstaðar.
Líti maður á hinn bóginn svo
á, að heimurinn sér fervíður og