Úrval - 01.03.1960, Blaðsíða 10

TJRVAL
„ÞEIM MANNI GLEYMI EG ALDREI"
Hubert var fyrsti maður, sem
rannsakaði suðurheimskauts-
lcindin úr lofti. Hann varð fyrst-
ur til þess að sýna í framkvæmd
að flugvél getur lent á ísbreiðu,
og hann varð fyrstur til þess
að fljúga yfir norðurhluta ís-
hafsins.* Þegar hann hafði um
langan aldur verið landkönnuð-
ur, varð hann, 69 ára gamall,
virkur þátttakandi í rannsókn-
um „jarðeðlisfræðiársins" á
suðurskautinu. Samt var hann
svo hlédrægur, að um hann hef-
* Tveim árum áður, I maí 1926,
höfðu þeir Amundsen, Lincoln Ells-
worth og Nobile flogið fyrstir manna
í loftfarinu ,,Norge“ yfir íshafssvæð-
ið frá Spitsbergen yfir norðurskautið
til Teller í Alaska.
ur aldrei verið skráð ævisaga.
Langflestir vissu ekki annað um
Wilkins, en það, að hann reyndi
eitt sinn að sigla gömlum kaf-
báti undir ísnum að norður-
heimskautinu.
En jafnvel þetta athyglis-
verða afrek árið 1931, var, sök-
um villandi frásagna í blöðum,
aldrei fyllilega skilið, hvað þá
heldur metið. Farkosturinn —
hinn fyrsti „Nautilus“ banda-
ríska flotans — var svo úrelt-
ur, lekur og óútreiknanlegur,
að flotastjórnin seldi Sir Hubert
bátinn fyrir einn dollar með því
skilyrði, að hann sökkti honum
þegar hann hefði notað hann.
Öheppni elti fyrirætlunina frá
fyrsta degi. Vélarbilun varð
hvað eftir annað, og tæknileg-
ur útbúnaður reyndist öðru vísi
en vera átti. Sögur segja að
þrír af áhöfninni, skelfingu
lostnir af hugsuninni um það,
að eiga að sigla undir ísnum,
hafi framið skemmdarverk á
köfunarútbúnaði bátsins. Sjálf-
ur hafði Wilkins aldrei önnur
orð um þetta, en að nefna það
„óhapp“, og lét aldrei uppi
nöfn skemmdarvarganna, ekki
einu sinni við mig. Að erfa mót-
gerðir kunni hann ekki.
Hin raunverulega þýðing
þessarar farar varð fyrst ljós
27 árum síðar. Þegar neðan-
sjávarbáturinn „Skate“ hafði
lokið fyrstu ferð sinni undir
ísnum árið 1958, sendi foringi
hans Wilkins símskeyti:
„Ég dáist að framsýni yðar
4